Naukowcy potwierdzają fakt, że palenie papierosów jest głównym czynnikiem, który sprzyja zachorowaniu na raka płuc. Palenie tytoniu stanowi przyczynę 90% przypadków raka płuca u mężczyzn i 80% u kobiet. U palaczy tytoniu ryzyko zgonu wywołane rakiem płuca jest 30-krotnie większe niż u osób niepalących. [1] Nie ulega zatem wątpliwości, że palenie tytoniu a rak mają ze sobą ścisły związek, a także to, że leczenie a papierosy nie idą w parze. Ten zgubny nałóg niestety ma wpływ na skuteczność leczenia onkologicznego. Dlatego właśnie tak ważne jest natychmiastowe rzucenie palenia po diagnozie. Zwiększa to efektywność terapii i szanse na wyleczenie. [2]
Palenie papierosów w trakcie choroby nowotworowej – dlaczego to tak duże ryzyko?
Leczenie raka płuc u palacza, który nie rozstał się z nałogiem i wciąż pali papierosy nie jest tak efektywne, jak u osoby, która rzuciła palenie. Tym samym zmniejsza on swoje szanse na powrót do zdrowia. Udowodnił to między innymi zespół naukowców kierowany przez Saverio Caini. [3] Przeanalizowali oni liczne badania opublikowane w latach 1980-2019 i na ich podstawie postawili tezę, że pacjent onkologiczny palący papierosy ma znacznie gorsze rokowania niż ten, który przed leczeniem rzucił palenie. Okazuje się bowiem, że wynika to przede wszystkim z niekorzystnego wpływu nikotyny na organizm chorego i innych szkodliwych substancji, jakie są obecne w dymie papierosowym. Powodują one między innymi:
- Wzrost, progres choroby i rozprzestrzenianie się guza,
- zmniejszenie skuteczność i tolerancji wdrożonych terapii,
- ryzyko powikłań pooperacyjnych,
- zwiększenie ryzyka pojawienia się wtórnych nowotworów pierwotnych.
To zdecydowanie pomaga zrozumieć, z czego wynikają gorsze rokowania u palaczy. Organizm chorego jest osłabiony, a musi walczyć nie tylko z nowotworem, ale też ze zgubnymi skutkami palenia tytoniu. Naukowcy podkreślają też, że dalsze palenie tytoniu w trakcie leczenia onkologicznego zwiększa też ryzyko wystąpienia innych chorób układu oddechowego, co zdecydowanie ma wpływ na efektywność prowadzonej terapii. Podkreślają również, że ze zgromadzonych danych jasno wynika, że byli palacze, mieli znacznie większą szansę na przeżycie niż pacjenci, którzy nie zdecydowali się na rzucenie palenia. To najlepiej udowadnia, dlaczego warto podjąć próbę zaprzestania palenia.
Jak nikotyna i substancje smoliste osłabiają działanie terapii onkologicznych?
Palenie tytoniu to niezwykle ryzykowny nałóg. Wystarczy wspomnieć o tym, że dym papierosowy zawiera aż 4800 rozmaitych substancji, z czego aż 69 zostało uznanych za rakotwórcze. To pokazuje, jak niekorzystny wpływ na nasze zdrowie wywiera palenie. [4] Mechanizmy działania substancji smolistych na układ oddechowy są dokładnie znane. Sprzyjają one między innymi rozwojowi komórek rakotwórczych. Toksyny zawarte w papierosach jeszcze większe szkody powodują w organizmach osób poddawanych terapiom onkologicznym. Upośledzają układ odpornościowy, co znacznie spowalnia proces zdrowienia. Zmniejszają także stężenie tlenu we krwi, co niekorzystnie wpływa na proces regeneracji komórek. Są one też dodatkowym obciążeniem dla wątroby. Metabolizm leków u palaczy jest gorszy, ponieważ organ ten musi jednocześnie poradzić sobie też z metabolizowaniem toksyn z papierosów.
Naukowcy udowodnili niekorzystny wpływ palenia na leczenie raka. Z ich badań wynika, że odejście od nałogu zwiększa skuteczność leczenia i tym samym daje większą szansę na wyzdrowienie. Nikotyna i substancje smoliste niewątpliwie przyczyniają się do tego, że powszechnie stosowane leki i terapie onkologiczne nie działają tak efektywnie, jak powinny [5] Zatem, jaki mają one wpływ na chemioterapię, czy też radioterapię?
Wpływ palenia na chemioterapię
Chemioterapia znajduje zastosowanie zarówno w leczeniu drobnokomórkowego raka płuc, jak i niedrobnokomórkowego. [6] Ta metoda leczenia jest zasadniczym sposobem walki z tego typu nowotworami. Pomocniczo stosuje się ją również jako leczenie indukcyjne przed zabiegami chirurgicznymi, a także jako uzupełnienie resekcji chirurgicznej. Jeśli zachodzi taka potrzeba, chemioterapia jest też łączona z radioterapią. Niestety skuteczność chemioterapii u palaczy nie jest tak wysoka, jak u chorych, którzy podjęli decyzję o niepaleniu.
Palenie a chemioterapią nie idą w parze. Składniki obecne w dymie papierosowym obniżają działanie terapeutyczne tej metody leczenia. [7] Powodują one znacznie szybsze rozkładanie leków cytostatycznych w organizmie chorego, czego skutkiem jest mniejsze ich stężenie. Co więcej, palenie papierosów potęguje również skutki uboczne chemioterapii. Sprawia, że częściej pojawiają się nudności, zmęczenie, a także zapalenie błon śluzowych i inne nieprzyjemne dolegliwości.
Palenie papierosów a skuteczność radioterapii
Palenie papierosów znacząco utrudnia efektywność leczenia przeciwnowotworowego, w tym także radioterapii. Osoby, które palą podczas terapii, narażone są na większe ryzyko licznych działań niepożądanych i zazwyczaj wykazują gorszą odpowiedź na leczenie niż pacjenci, którzy zaprzestali palenia. Składniki dymu tytoniowego nasilają zapalenie błon śluzowych, co prowadzi do bólu i utrudnia przyjmowanie pokarmów, a także zwiększają prawdopodobieństwo powikłań takich jak infekcje dróg oddechowych, uszkodzenia tkanek i martwica. W praktyce często wymaga to przerw w terapii, co z kolei wpływa na obniżenie jej ostatecznej skuteczności. [8]
Wyniki badań z MD Anderson Cancer Center, obejmujących ponad 4500 chorych, pokazały, że osoby, które rzuciły palenie w ciągu pierwszych trzech miesięcy od rozpoczęcia terapii, odznaczały się lepszymi wskaźnikami przeżycia niż ci, którzy palili dalej. Pięcioletnie przeżycia w grupie rzucających palenie wynosiły 71%, podczas gdy wśród palących – 61%. Rzucenie palenia wiąże się także z mniejszą liczbą powikłań oraz poprawą jakości życia leczenia. [14]
Dodatkowo, palenie może zakłócać działanie leków stosowanych w terapii przeciwnowotworowej oraz osłabiać układ odpornościowy, co utrudnia walkę organizmu z chorobą i powrót do zdrowia po radioterapii. Zauważono też, że nałóg tytoniowy negatywnie wpływa na skuteczność terapii jodem radioaktywnym. [15]
Z tego powodu specjaliści w dziedzinie onkologii podkreślają konieczność zaprzestania palenia już na etapie leczenia, co przyczynia się do zwiększenia skuteczności terapii, redukcji powikłań oraz poprawy rokowań pacjentów.
Większe ryzyko nawrotu choroby i wtórnych nowotworów u palaczy
Jak już wiemy, palenie papierosów znacznie utrudnia leczenie raka płuc. Zawarte w dymie papierosowym substancje wykazują bowiem silne działanie kancerogenne, a to zwiększa ryzyko nawrotu choroby nowotworowej. Co więcej, znacząco obniżają one skuteczność zastosowanych terapii leczniczych. Odpowiadają też w dużej mierze za powikłania po leczeniu onkologicznym. [9] To powinno zmobilizować pacjentów ze zdiagnozowanym rakiem płuc do zaprzestania palenia, a nieocenioną w tym pomocą jest ich edukacja.
Wtórne nowotwory u palaczy nie są rzadkością, podobnie jak ponowne zachorowanie na raka, zwłaszcza związanego z paleniem. Jak apeluje dr Magdalena Cedzyńska, Kierownik Poradni Pomocy Palącym, Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego – „Personel medyczny powinien mówić pacjentom po diagnozie, że rzucenie palenia ma sens. Odejście od nałogu palenia jest bowiem najsilniejszym predyktorem przeżycia, poza lokalizacją nowotworu i jego stadium. Onkolodzy oczywiście nie będą leczyć uzależnienia, natomiast powinni poinformować pacjenta, dlaczego warto rzucić palenie.” [10]
Korzyści z rzucenia palenia w trakcie leczenia – nigdy nie jest za późno!
Diagnoza – rak płuc nie musi być wyrokiem! Współczesna medycyna znakomicie radzi sobie z leczeniem chorób nowotworowych, ale aby dostępne terapie były w pełni skuteczne, trzeba rozstać się z papierosem. Zatem, jak rzucić palenie w trakcie terapii? Trzeba sobie uświadomić, że rezygnacja z wyrobów tytoniowych niesie za sobą natychmiastowe, ale też długofalowe korzyści z rzucenia palenia. Regularne wdychanie dymu papierosowego to nie tylko obniżona odporność. To szerokie otworzenie furtki dla wszystkich chorób spowodowanych paleniem tytoniu. Dlatego tak ważne jest, żeby jak najszybciej rzucić palenie.
Na szczęście ludzki organizm potrafi się regenerować. Kiedy przestajemy palić, niemal natychmiast rozpoczynają się procesy naprawcze. Już po 2 tygodniach od rzucenia palenia poprawia się praca układu krążenia. Po 3 miesiącach następuje regeneracja rzęsek oskrzelowych. Nieco wolniej regeneruje się układ immunologiczny. Po roku jednak znacząco poprawia się odporność organizmu [13].
To niezwykle ważne, ponieważ nałóg ten zmniejsza skuteczność leczenia onkologicznego.To z pewnością motywuje do podjęcia tego trudnego kroku. Wraz z rozstaniem się z nałogiem poprawia się też kondycja oraz ogólne samopoczucie chorego. To zapewnia mu znacznie lepszą jakość życia. Wolny od nałogu organizm lepiej się też regeneruje po zabiegach. Co najważniejsze, rzucenie palenia zmniejsza ryzyko nawrotu choroby, dlatego warto to zrobić.
Jak skutecznie rzucić palenie? Znajdź wsparcie i sprawdzone metody
Walka z nałogiem jest niezwykle trudna, zwłaszcza w tak stresującej sytuacji, jaką jest choroba nowotworowa. [11] Niewątpliwie wymaga ogromnej determinacji i wsparcia. Wobec tego, jak rzucić palenie skutecznie? Na pewno nieocenioną pomocą będzie rozmowa z psychoonkologiem. Pomoże on zidentyfikować przyczyny nałogu i wzmocni motywację do rozstania się z papierosami. Rozmowa ze specjalistą jest ogromnym wsparciem w rzuceniu palenia, podobnie jak pomoc najbliższej rodziny i przyjaciół. Pomocne są w tym także odpowiednie techniki relaksacyjne, a także aktywność fizyczna.
Jeśli tradycyjne metody rzucenia palenia okazują się niewystarczające, warto rozważyć wsparcie farmakologiczne. Dostępne na rynku leki pomagają złagodzić objawy odstawienia nikotyny i wspomagają proces rozstania z nałogiem, przy zachowaniu bezpieczeństwa dla zdrowia.
Szczególną uwagę zwraca cytyzyna – alkaloid roślinny, którego działanie koncentruje się na łagodzeniu głodu nikotynowego. Cytyzyna jest częściowym agonistą receptorów nikotynowych w mózgu, co oznacza, że naśladuje działanie nikotyny, jednocześnie blokując jej silniejsze efekty. Dzięki temu zmniejsza się potrzeba palenia, a uczucie głodu nikotynowego ulega złagodzeniu. Mechanizm ten pozwala na redukcję objawów odstawienia oraz wspiera stabilizację procesu rzucania palenia.
Preparaty zawierające cytyzynę takie jak Recigar stanowią jedno z dostępnych narzędzi pomocniczych w terapii uzależnienia od nikotyny. Ich stosowanie powinno odbywać się pod nadzorem lekarza, który dobierze odpowiednią formę i dawkowanie, uwzględniając indywidualne potrzeby pacjenta. Wsparcie farmakologiczne w połączeniu z odpowiednią opieką psychologiczną oraz motywacją znacząco zwiększa szanse na podjęcie udanej próby rzucenia palenia.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
- Czy można bezpiecznie stosować leki na rzucenie palenia w trakcie leczenia onkologicznego?
Tak, leki na rzucenie palenia mogą być bezpiecznie stosowane w trakcie leczenia onkologicznego. Przed ich użyciem zawsze powinno się jednak zasięgnąć porady lekarza. - Paliłem/am przez 30 lat. Czy rzucenie palenia, teraz gdy mam raka, ma jeszcze sens?
Odstawienie wyrobów tytoniowych z pewnością ma sens. Kontynuowanie palenia w tym przypadku zmniejsza skuteczność leczenia. - Jak szybko po rzuceniu palenia poprawi się skuteczność mojego leczenia?
Skuteczność leczenia poprawia się prawie natychmiast, po 20 min. od ostatniego papierosa – zaczynają się poprawiać tętno i ciśnienie krwi. Organizm uwolniony od szkodliwego działania substancji toksycznych obecnych w dymie papierosowym lepiej się regeneruje i tym samym znacznie lepiej znosi leczenie. - Czy palenie e-papierosów lub podgrzewanie tytoniu jest bezpieczniejszą alternatywą w trakcie leczenia raka?
E-papierosy i podgrzewanie tytoniu są tak samo niewskazane w trakcie leczenia raka, jak tradycyjne papierosy. - Gdzie, oprócz lekarza prowadzącego, mogę szukać profesjonalnej pomocy w rzuceniu palenia?
Profesjonalną pomoc w rzuceniu palenia oferują specjalistyczne poradnie antynikotynowe, psychologowie, terapeuci uzależnień i grupy wsparcia. Możną ją także uzyskać w Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym.
Źródła:
- [1] Krawczyk, P. (2021). Czynniki ryzyka i profilaktyka pierwotna raka płuca. Onkologia w Praktyce Klinicznej Edukacja.
- [2] Onkonet.pl. Korzyści z rzucenia palenia po diagnozie raka płuc.https://www.onkonet.pl/n_n_rakpluca_korzysci_z_rzucenia_palenia_nawet_po_diagnozie.php
- [3] Caini S, et al. Smoking and cancer treatment outcomes: a review. Tobacco Control. https://tobaccocontrol.bmj.com/content/early/2025/01/06/tc-2024-058873
- [4] Medicover.pl. Niebezpieczne połączenia – leki kontra nikotyna. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/niebezpieczne-polaczenia-czyli-leki-kontra-nikotyna,4977,n,3707
- [5] Jakrzucicpalenie.pl. Korzyści z rzucenia palenia a leczenie onkologiczne. https://jakrzucicpalenie.pl/korzysci-z-rzucenia-palenia-a-leczenie-onkologiczne/
- [6] Onkolmed.pl. Skutki chemioterapii w leczeniu raka płuc.https://onkolmed.pl/wpis/533
- [7] MDPI. Smoking interferes with chemotherapy efficacy and increases toxicity in lung cancer patients. Curr Oncol. 2022;29(4):186.https://www.mdpi.com/1718-7729/29/4/186
- [8] Kiprian, D. (2025). Palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia przeciwnowotworowego. https://www.medexpress.pl/ochrona-zdrowia/dr-dorota-kiprian-palenie-papierosow-zmniejsza-skutecznosc-leczenia-przeciwnowotworowego/
- [9] Zwrotnikraka.pl. Wpływ palenia tytoniu na skuteczność leczenia onkologicznego.
- https://www.zwrotnikraka.pl/wplyw-palenia-tytoniu-na-skutecznosc-leczenia-onkologicznego/
- [10] Immuno-onkologia.pl. Pacjenci z rakiem płuca – nie oceniaj, pomóż! Wywiad z dr Magdaleną Cedzyńską. https://immuno-onkologia.pl/pacjenci-z-rakiem-pluca-nie-oceniaj-pomoz/
- [11] Zbadajraka.pl. Czy palenie tytoniu wpływa na skuteczność leczenia onkologicznego? https://www.zbadajraka.pl/blog/czy-palenie-tytoniu-wplywa-na-skutecznosc-leczenia-onkologicznego
- [12] U.S. Surgeon General’s Report 2020: Smoking and Cancer Causation and Prognosis U.S. Department of Health and Human Services. The Health Consequences of Smoking-50 Years of Progress. A Report of the Surgeon General.
- [13] Recigar.pl Wpływ palenia papierosów na odporność organizmu. https://recigar.pl/wplyw-palenia-papierosow-na-odpornosc-organizmu/
- [14] Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie. (2023). Światowy Dzień Bez Tytoniu. Pobrane z https://nio.gov.pl/swiatowy-dzien-bez-tytoniu
- [15] Jankowski, T. J. (2021). Palenie a ryzyko powikłań i nawrotu choroby. Medical Tribune Polska.
