Palenie papierosów wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia schorzeń układu oddechowego. Sprawdź, czym grozi nikotynizm i jakie są objawy poszczególnych jednostek chorobowych.
Spis treści
Szkodliwy dym tytoniowy
W skład dymu tytoniowego wchodzi około kilku tysięcy substancji chemicznych, które dostają się do płuc. Wiele z nich cechuje się bardzo szkodliwym oddziaływaniem na ludzki organizm, a w szczególności na układ oddechowy. Dym tytoniowy zawiera w sobie m.in. tlenek węgla, związki siarki, ołów, arsen czy cyjanowodór. Na całym świecie liczne badania udowadniają nie tylko rakotwórcze działanie substancji znajdujących się w dymie papierosowym, lecz również szkodliwy wpływ m.in. na oskrzela.
Naukowcy uważają, że systematyczne palenie tytoniu skraca życie średnio o nawet 14 lat. Zależnie od prowadzonych statystyk, szacuje się, że papierosy w Polsce pali około 30% mężczyzn i 20% kobiet. Biorąc pod uwagę fakt, że konsekwencje nikotynizmu wydają się powszechnie znane, liczby te słusznie uchodzą za zatrważające.
Substancje szkodliwe dla układu oddechowego
Negatywne oddziaływanie dymu tytoniowego zostało udowodnione dawno temu. Aby lepiej uzmysłowić sobie, jak potężną dawkę szkodliwych substancji chemicznych palacz wprowadza podczas każdego zaciągnięcia się papierosem, warto wymienić choć kilka z nich (wraz z prawdopodobnym ich mechanizmem działania):
- substancje smoliste (działanie rakotwórcze),
- nikotyna (działanie nowotworowe i depresyjne),
- tlenek węgla (upośledza transport tlenu przez hemoglobinę),
- tlenki azotu (działanie toksyczne dla układu rzęskowego oskrzeli i drażniące nabłonek),
- nitrozaminy (działanie rakotwórcze),
- fenol (działanie rakotwórcze, ponadto drażni drogi oddechowe),
- benzopiren (działanie rakotwórcze),
- policykliczne węglowodowy aromatyczne (działanie rakotwórcze),
- fomraldehyd (drażni układ rzęskowy oskrzeli).
Palenie papierosów i rak płuc
Rak płuc to jeden z najczęściej występujących nowotworów, każdego roku w Polsce wykrywany jest u około 30 000 osób. Zdecydowana większość zachorowań jest ściśle związana z paleniem papierosów – szacuje się, że nawet 85%. Na podwyższenie ryzyka zachorowania na raka płuc wpływ ma m.in. dzienna liczba wypalanych papierosów, głębokość inhalacji czy długość nałogu.
Lekarze jednak bardzo wyraźnie podkreślają, że nawet papierosy typu light znacząco zwiększają prawdopodobieństwo nowotworu. Należy o tym pamiętać także dlatego, że rozwój raka płuc to proces długotrwały, przez co często za „błędy młodości” płaci się dopiero po wielu latach.
Powolny mechanizm rozwoju raka płuc rozpoczyna się od zaniku nabłonka orzęsionego oskrzeli, w wyniku czego dochodzi do upośledzenia oczyszczania dróg oddechowych. Wraz z biegiem czasu pojawiają się odmienne komórki nabłonka o nieprawidłowej funkcji, a także zmiany w jądrze komórki. Ostatnie zjawisko zwiększa ryzyko przekazywania defektów również nowo powstałym komórkom. W wyniku tego powstaje guz nowotworowy.
Wystąpienie i nasilenie objawów zależy m.in. od ogólnego stanu pacjenta, lokalizacji zmian czy ich rodzaju. Wśród najczęstszych dolegliwości wymienia się:
- uporczywy i często lekceważony kaszel,
- krwioplucie,
- ból w klatce piersiowej,
- nawracające duszności i zapalenie płuc,
- zaburzenia rytmu serca,
- zaburzenia połykania.
Z czasem pojawiają się objawy nieswoiste, jak np. brak apetytu, chudnięcie czy nadmierna męczliwość. Warto też pamiętać, że ryzyko rozwoju raka nie wraca do poziomu sprzed rozpoczęcia palenia nawet wiele lat po rzuceniu nałogu.
Bardzo groźnym nowotworem, będącym konsekwencją palenia papierosów, jest rak krtani. Zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn, jego początkowy rozwój wiąże się m.in. z uszkadzaniem nabłonka, jego pogrubieniem lub rozwojem brodawczaków. Pacjenci odczuwają zwykle chrypkę, pojawiają się również problemy z przełykaniem, duszności oraz powiększenie węzłów chłonnych, w zaawansowanym stadium na szyi widoczny jest guz.
Pozostałe choroby układu oddechowego
Choć zmiany nowotworowe słusznie uchodzą za najgroźniejsze dla zdrowia, to nie jedyne konsekwencje palenia dla układu oddechowego. Jedną z częstych chorób jest zapalenie oskrzelików oddechowych. Najpopularniejszym objawem jest tzw. kaszel palacza. Zapalenie dość trudno wykryć z uwagi na prawidłowy obraz podczas badania czynnościowego.
Nie można pominąć również POChP, czyli przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Prowadzi ona do stałego upośledzenia drożności dróg oddechowych (właśnie na tle zapalenia oskrzelików oddechowych) oraz rozedmy, czyli patologicznego zwiększenia objętości pęcherzyków płucnych.
Kolejnym schorzeniem wartym uwagi jest astma – w przeciwieństwie do POChP cechuje się ona odwracalnym upośledzeniem dróg oddechowych na tle nadreaktywności oskrzeli. Wykazano większe ryzyko zachorowania na astmę u dzieci, których matki paliły papierosy podczas ciąży.
