Właściwie każda osoba, która boryka się z uzależnieniem od nikotyny i chce skończyć z nałogiem, szuka rozmaitych metod, pozwalających na zawsze pożegnać się z uzależnieniem. Często proponowana i powszechnie znana nikotynowa terapia zastępcza nie jest jednak jedynym z możliwych rozwiązań. Jeśli jeszcze nie wiesz o istnieniu substancji, jakim jest cytyzyna, to najwyższy czas nadrobić ważne informacje – być może to ona pomoże Ci uporać się z paleniem papierosów.
Spis treści
Cytyzyna – co to jest i jak działa na organizm?
Cytyzyna uchodzi za jeden z najstarszych środków stosowanych w celu rzucenia palenia. Biorąc pod uwagę budowę chemiczną, cytyzyna to trójpierścieniowy alkaloid chinolizydynowy, który można znaleźć w wielu roślinach motylkowych.
Zazwyczaj związek ten uzyskuje się z nasion, ale surowcem mogą być także liście i kwiaty złotokapu zwyczajnego, rzadziej także innych roślin. Co ciekawe, liście wspomnianej rośliny bywały substytutem tytoniu w trakcie II wojny światowej.
Jaki jest mechanizm działania cytyzyny? Przede wszystkim związek ten łączy się z tymi samymi receptorami, co nikotyna, jednak silniej – wypierając jej wpływ na receptory i blokując dalsze stymulowanie nikotyny do zwiększania ich ilości. Dzięki temu, że pobudza organizm podobnie jak nikotyna, łagodzi objawy odstawienia papierosów. Co istotne, nie wyzwala tak samo dużego poziomu dopaminy – hormonu nagrody, sprzyjającego uzależnieniu.
Oddziaływanie cytyzyny a nikotyna
Oba te związki rywalizują o dostęp do receptora nikotynowego. Cytyzyna ma wyższe powinowactwo, więc łatwiej jest jej zablokować nikotynę. Dzięki temu wyrzut dopaminowy jest mniejszy, a to ułatwia przerwanie pętli uzależnienia oraz nawyku – skoro uzyskiwana w trakcie palenia nagroda staje się mniej atrakcyjna, to prościej z niej zrezygnować.
Porównując działanie cytyzyny z nikotynową terapią zastępczą, można stwierdzić, że ta pierwsza pozwala odzwyczajać się od palenia dzięki zmniejszeniu atrakcyjności efektu wywoływanego przez nikotynę, a NTZ przede wszystkim łagodzi objawy pojawiające się w wyniku odstawienia nikotyny.
Czy przyjmowanie cytyzyny to dobry sposób na rzucenie palenia?
Cytyzyna ma swoją długą tradycję jako środek ułatwiający zerwanie z nikotynizmem. Pierwsze preparaty na jej bazie pojawiły się w latach 60. XX wieku i od tego czasu są stosowane zarówno w Europie, jak i poza nią. W Polsce od 2005 roku było nią leczonych około 30% palaczy, a opinie ekspertów wskazują na to, że jej stosowanie w istotny sposób mogło wpłynąć na zmniejszenie odsetka osób palących w naszym kraju.
Niewątpliwą zaletą leczenia z użyciem cytyzyny jest również koszt, który w tym przypadku jest niższy niż przy stosowaniu nikotynowej terapii zastępczej, czy korzystaniu z innych środków. Na jej korzyść przemawia także krótszy czas pełnej terapii, więc można stwierdzić, że cytyzyna jest lepsza niż nikotyna podawana w mikrodawkach, w ramach NTZ. Skuteczności stosowania cytyzyny dowodzą także liczne kontrolowane badania kliniczne, a także badania obserwacyjne. W porównaniu z grupą placebo, ten efekt jest kilku – lub kilkunastokrotnie wyższy. Próby porównujące stosowanie cytyzyny i NTZ również wskazują na jej lepsze efekty – w grupie przyjmującej preparat z cytyzyną wyższy odsetek osób przestaje palić. Plusem jest także jej dostępność – to właśnie cytyzyna jest obecnie składnikiem tabletek na rzucanie palenia Recigar, które bez trudu znajdziesz w aptekach.
Cytyzyna – skutki uboczne i przeciwwskazania
Obecne dane wskazują, że stosowanie cytyzyny w dawkach 1,5–9 miligramów przez 25 dni (czas pełnej kuracji) jest równie bezpieczne, jak korzystanie z innych środków, wspomagających walkę z nałogiem. Działania niepożądane podczas przyjmowania cytyzyny również nie występują częściej niż przy innych preparatach i metodach.
Skutki uboczne terapii obejmują takie objawy jak: nudności, wymioty, bóle nadbrzusza, zmiany smaku, suchość w jamie ustnej. Mogą pojawiać się zaburzenia snu, a czasem także bóle i zawroty głowy. W większości przypadków ich przebieg jest łagodny i nie wiąże się z koniecznością odstawienia preparatu.
Przeciwwskazaniami do jej przyjmowania mogą być: zaawansowana cukrzyca, padaczka, nadczynność tarczycy, uszkodzenia nerek czy wątroby oraz niedawno przebyty zawał serca, udar mózgu lub obecność zaburzeń rytmu serca. Ze względu na brak badań dokumentujących wpływ cytyzyny na organizmy kobiet w ciąży i w trakcie laktacji, również dla nich pozostaje ona środkiem przeciwwskazanym. Co zaś z połączeniem cytyzyny i alkoholu? Nie ma jednoznacznych danych zabraniających przyjmowania napojów procentowych w trakcie terapii cytyzyną, niemniej warto tutaj postawić na ostrożność. Warto skonsultować to także ze swoim lekarzem, zwłaszcza jeśli regularnie przyjmujesz leki.
Bibliografia
- P. Kołodziejczyk i wsp. Cytyzyna w terapii zaprzestania palenia tytoniu, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2020, 23 (2), s. 76–83.
- J.W. Pęksa, i wsp., Leczenie uzależnienia od tytoniu – zarys problematyki, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 27, 2021, nr 1, s. 32–39.
- W. Wahl i wsp., Epidemiologia palenia tytoniu i metody efektywnie wspierające walkę z uzależnieniem od nikotyny, Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego. WUM, 2019, 5, s. 24-28.
