Najnowszy dostępny raport Głównego Urzędu Statystycznego dotyczący przyczyn zgonów, obejmujący dane za rok 2021, wskazuje, że choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną śmierci w Polsce. W 2021 r. odpowiadały za blisko 35% zgonów. Czynnikiem sprzyjającym występowaniu tych chorób jest palenie tytoniu. Jakie choroby układu krążenia mogą wywoływać papierosy?
Spis treści
Palenie papierosów to nałóg, do którego przyznaje się już niemal 1 na 3 Polaków – tak wynika z danych z raportu „Redukcja palenia papierosów i używania e-papierosów, w szczególności wśród młodego pokolenia Polaków”, przygotowanego przez grono ekspertów Komitetu Zdrowia Publicznego PAN w ramach projektu Polskie Zdrowie 2.0. Dokładnie 28,8% Polaków deklarowało w 2022 r., że pali papierosy codziennie. Zdaniem ekspertów niesie to szereg istotnych ryzyk zdrowotnych dla społeczeństwa i całego systemu ochrony zdrowia.
Wpływ palenia papierosów na układ krążenia
Jak podkreślają eksperci z amerykańskiego instytutu serca, płuc i krwi (National Heart, Lung, and Blood Institute), palenie papierosów wpływa negatywnie na prawidłowe funkcjonowanie niemal każdego organu ciała: płuca, oczy, jamę ustną, organy płciowe, kości, układ trawienny, a także serce i układ krążenia. Jak podkreślają, nie ma żadnej minimalnej bezpiecznej liczby wypalonych papierosów. Palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia już przy minimalnej liczbie wypalanych papierosów. W grupie szczególnego ryzyka sercowo-naczyniowego z powodu palenia znajdują się pacjenci z cukrzycą, kobiety przyjmujące tabletki antykoncepcyjne, osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu, nadciśnieniem tętniczym, a także nadwagą i otyłością.
O negatywnym wpływie palenia papierosów na serce palacza i układ krążenia ostrzegają również eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. W 2023 r. w ramach akcji Tydzień dla Serca „Wyzwania i potrzeby polskiej kardiologii” przedstawili listę kluczowych zasad, dla zdrowego serca. W ramach 5 wskazanych przez nich punktów, na 1. miejscu znalazło się ostrzeżenie przed paleniem papierosów: „Nie pal – każdego roku 3 mln ludzi umiera z powodu chorób serca związanych z paleniem tytoniu i narażeniem na bierne palenie” – napisali eksperci.
Analizując wpływ papierosów i nikotyny na zdrowie serca i całego układu krwionośnego, warto zadać sobie także pytania odnośnie wpływu nikotyny na naczynia krwionośne, takie jak, np. czy nikotyna zwęża naczynia krwionośne? Albo czy nikotyna rozrzedza krew? O tym informował m.in. Warszawski Uniwersytet Medyczny w ramach kampanii społecznej „Nie spalaj się! #WUModa na niepalenie”. W udostępnionych materiałach edukacyjnych podkreślano, że nikotyna podwyższa poziom fibrynogenu, związku odpowiedzialnego za krzepliwość krwi, co zwiększa ryzyko zakrzepicy żylnej. Ponadto zwrócono uwagę, że nikotyna powoduje zwężenie naczyń krwionośnych i upośledza dopływ krwi do skóry, która nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu oraz witamin.
Jakie choroby układu krążenia powoduje palenie papierosów?
Lista chorób układu krążenia, jakie powoduje palenie papierosów może dla niektórych okazać się zaskakująco długa. Szereg z nich wyliczyli włoscy eksperci w ramach artykułu dotyczącego ryzyka dla układu krwionośnego wynikającego z palenia oraz korzyści płynących z rzucenia palenia. „Cardiovascular risk of smoking and benefits of smoking cessation”. Wśród chorób, na jakie zwrócili uwagę autorzy są, m.in.:
- choroba niedokrwienna serca;
- bezobjawowa choroba naczyń obwodowych (APAD);
- choroba wieńcowa;
- miażdżyca;
- nadciśnienie tętnicze;
- inne choroby sercowo-naczyniowe i choroby układu krwionośnego, a także inne, niebędące chorobami układu krążenia, jak np. choroby płuc.
Jak podkreślają Stanisław Surma i Krzysztof Narkiewicz w artykule, pt. „Palenie papierosów a ryzyko nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia. Przegląd literatury i badań klinicznych” również bierne palenie ma istotny wpływ na ryzyko choroby serca, włączając w to m.in niewydolność serca, czy zwiększone ryzyko wystąpienia zawału serca.
Jak rzucenie palenia wpływa na układ krążenia?
W obliczu długiej listy negatywnych skutków zdrowotnych, naturalne staje się pytanie, czy rzucenie palenia wpłynie pozytywnie na zmniejszenie ryzyka chorób układu krążenia? Czy osoby palące mogą uzyskać np. zmniejszone ryzyko choroby niedokrwiennej serca, po rzuceniu palenia? We wszystkich analizowanych źródłach, jak wspomniany artykuł Stanisława Surmy i Krzysztofa Narkiewicza, czy strony internetowe National Heart, Lung, and Blood Institute czy kampanii społecznej WUM, podkreślają, że rzucenie palenia jest zawsze korzystne dla osoby palącej.
Pozytywne skutki z odstawienia tytoniu płyną również dla układu krążenia. Listę korzyści dla serca zawarto np. na stronie pacjent.gov.pl, gdzie wskazano, że poprawa krążenia po rzuceniu palenia następuje w ciągu 2-12 tygodni od podjęcia decyzji. Pozytywne skutki widać już nawet wcześniej. Dla przykładu – od pierwszego dnia zmniejsza się ryzyko ostrego zawału serca. Chociaż zawał serca po rzuceniu palenia wciąż może wystąpić, tak, jak może dotknąć osobę, która nigdy nie paliła, to jego ryzyko, podobnie jak i innych chorób układu krążenia, stopniowo się obniża. Najlepsze, co możesz zrobić dla swojego zdrowia już dziś, to sięgnąć po wszelkie dostępne opcje, by skutecznie rzucić palenie.
Źródła:
- [1] Gallucci G, Tartarone A, Lerose R, Lalinga AV, Capobianco AM., Cardiovascular risk of smoking and benefits of smoking cessation. J Thorac Dis. 2020 Jul;12(7):3866-3876. doi: 10.21037/jtd.2020.02.47. PMID: 32802468; PMCID: PMC7399440.
- [2] Główny Urząd Statystyczny, Umieralność w 2021 roku. Zgony według przyczyn – dane wstępne, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/statystyka-przyczyn-zgonow/umieralnosc-w-2021-roku-zgony-wedlug-przyczyn-dane-wstepne,10,3.html;
- [3] Surma S, Narkiewicz K., Palenie papierosów a ryzyko nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia. Przegląd literatury i badań klinicznych. Choroby Serca i Naczyń 2022;19(3):93-107.
- [4] https://ptkardio.pl/aktualnosci/716-tydzien_dla_serca_wyzwania_i_potrzeby_polskiej_kardiologii_
- [5] https://niespalajsie.wum.edu.pl/node/63
- [6] https://www.nhlbi.nih.gov/health/heart/smoking
- [7] https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/dlaczego-warto-rzucic-palenie
