Aż 8 na 10 osób w Polsce choć raz próbowało zerwać z nałogiem nikotynizmu. Udało się to jednak zaledwie 7% podejmujących to wyzwanie. Badania [1], jasno dowodzą tego, że pomimo wiedzy o konsekwencjach uzależnienia, wciąż brakuje narzędzi do tego, by walkę z nałogiem stoczyć zwycięsko. Można do niej podejść na dwa sposoby: albo zdecydować się na nagłe rzucenie palenia licząc się z ryzykiem ujawnienia się w ciągu kilku dni objawów odstawiennych, albo postawić na stopniowe ograniczanie papierosów. Czy nagłe rzucenie palenia jest bezpieczne? Czy stopniowe odstawianie dawek nikotyny pozwala uwolnić się z nałogu?
Spis treści
Nagłe rzucenie palenia — słomiany zapał czy mocne postanowienie?
Całkowite rzucenie palenia poprzez nagłe odstawienie papierosów może wydawać się szybkim sposobem na pozbycie kosztownego nałogu. Tymczasem nie zawsze przebiega łatwo, zwłaszcza gdy dawka nikotyny, do której organizm się przyzwyczaił, nie jest już dostarczana bez żadnego uprzedzenia.
Dlaczego? Otóż, dlatego że nikotynizm opiera się na uzależnieniu od nikotyny, będącą najsilniej uzależniającą substancją psychoaktywną [2].
Nikotynizm to nic innego jak choroba sklasyfikowana w ICD-10, a nagłe rzucenie palenia w sytuacji dotychczasowego regularnego sięgania po papieros jako środka wpływającego na pobudzenie mózgowego układu nagrody — po wielu latach uzależnienia może stanowić szok dla organizmu, wywołać objawy odstawienne, a także chęć powrotu do nałogu nawet po dłuższym czasie [3].
Pozytywny wpływ nagłego odstawienia nikotyny
Wystarczy 20 minut bez papierosa, by tętno spadło, 12 godzin, by poziom tlenku węgla we krwi wrócił do normy, a 2 tygodnie, by wpłynąć na poprawę kondycji serca i płuc. Nadto już w pierwszej dobie od odstawienia papierosów zmniejsza się ryzyko zawału serca [4].
Szybka rezygnacja z papierosów i w zasadzie zaprzestanie palenia z dnia na dzień to sposób na to, by zrezygnować z zatruwania organizmu w przypadku, gdy ze względów zdrowotnych trzeba to uczynić niezwłocznie, np. w przypadku ciąży, poważnej choroby.
Wpływ nagłego odstawienia nikotyny
Zaprzestanie palenia z dnia na dzień mimo wielu korzyści może także doprowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości. Czym grozi nagłe rzucenie palenia? To przede wszystkim pojawienie się objawów głodu nikotynowego [5], inaczej syndromu odstawienia, który może wystąpić już w pierwszych godzinach po odrzuceniu papierosów i ujawniać się poprzez:
- symptomy psychiczne: zmęczenie, drażliwość, uczucie lęku,
- niekontrolowaną potrzebę palenia,
- zwiększenie apetytu, np. na słodycze, co przekłada się na ryzyko tycia,
- zawroty głowy,
- bezsenność.
Zauważyć można obniżenie nastroju, a nawet depresję po rzuceniu palenia. Palacz odczuwa te wszystkie konsekwencje nagłego zerwania z nałogiem.
Stopniowe rzucanie palenia
Całkowite zaprzestanie palenia może przebiegać w sposób łagodniejszy, poprzez przyzwyczajanie organizmu do coraz mniejszych dawek substancji uzależniającej. W tym celu stosuje się produkty zastępujące nikotynę pomagające rzucić palenie np. w ramach nikotynowej terapii zastępczej. Są to m.in. gumy do żucia, plastry czy tabletki.
Pozytywny wpływ stopniowego odstawiania nikotyny
Sposób ten jest mniej oparty na emocjach, a raczej zakłada systematyczne działanie, by ograniczać palenie. Efekty rzucenia palenia w tej formie są analogiczne do tych obserwowanych podczas nagłego zerwania z nałogiem. Jednocześnie ewentualne skutki uboczne są mniej odczuwalne.
Negatywny wpływ stopniowego odstawiania nikotyny
Samo zmniejszenie liczby wypalanych papierosów nie wystarczy, by organizm w pełni się zregenerował. Dlatego w tej metodzie ciało — pomimo zmniejszonej dawki nikotyny i innych szkodliwych substancji — wciąż je otrzymuje, a to przekłada się na ogólne samopoczucie i funkcjonowanie wszystkim organów. Ten sposób wiąże się też z dalszą koniecznością zakupu papierosów i przez to z kosztami.
Czy ograniczenie palenia ma sens? Oczywiście, bo jest metodą pozwalającą nieco odpocząć organizmowi od używek. Chcąc jednak w tym modelu samodzielnie rzucić palenie, trzeba opracować plan takich działań i określić, jak zmniejszać się będzie dzienna dawka.
Na jaką metodę się zdecydować? Rzucić z dnia na dzień czy stopniowo?
Poznałeś podstawowe metody rzucania palenia i wiesz, czym grozi natychmiastowe rzucenie palenia. Ostatecznie to jednak od poziomu uzależnienia zależy, jak zareaguje organizm — składają się na intensywność nałogu takie elementy jak:
- czas trwania w nałogu,
- ilość codziennie przyjmowanej dawki nikotyny,
- ogólny stan zdrowia,
- umiejętność reagowania w przypadku wystawienia na pokusę, tj. obecność wśród osób palących.
Istotnym aspektem jest też wewnętrzna motywacja do tego, by odstawić palenie. Jak to zrobić? Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, skąd wypływa motywacja — jeżeli uzależniony ma wewnętrzne źródło motywacji, a przy tym chce pozbyć się nałogu z własnej woli, jego szanse na zerwanie z nałogiem są większe. Istotne jest poczucie własnej skuteczności — osoby z wyższym jego poziomem lepiej radzą sobie z rzucaniem nałogów.
Źródła:
- [1] Leczenie uzależnienia od nikotyny u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi – rekomendacje Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Kurier Medyczny, 2023.
- [2] https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-f710ff32-d793-4aa6-b306-01d26c2aea6e/content/partContents/ca410a88-e225-36dc-bfc1-815603744815″>https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-f710ff32-d793-4aa6-b306-01d26c2aea6e/content/partContents/ca410a88-e225-36dc-bfc1-815603744815
- [3] Neal L. Benowitz, MD, Uzależnienie od nikotyny, Kardiologia po Dyplomie 2010; 9 (11): 12-22.
- [4] Wytyczne dotyczące leczenia uzależnienia od tytoniu, 2018,
- [5] https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/dlaczego-warto-rzucic-palenie
