Osoby, które palą papierosy i mają w planach wykonanie badania krwi, często zadają sobie szereg pytań, jak palenie wpływa na morfologię. Czy można zapalić na chwilę przed wejściem do przychodni? Czy nałóg ma wpływ na wyniki? Czy na podstawie badania krwi da się stwierdzić, że ktoś jest palaczem? Jeśli dręczą Cię takie pytania, odpowiedzi znajdziesz w poniższym tekście.
Spis treści
Badania krwi – przygotowania
Odpowiednie przygotowanie się do badania krwi często obejmuje konieczność przestrzegania różnych zasad, zwłaszcza dotyczących czasu spożywania ostatniego posiłku przed pobraniem. Dla przykładu: Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku w ulotce dla pacjenta zaleca, by ostatni posiłek przed wizytą w laboratorium spożyć co najmniej 10–12 godzin przed badaniem. Przerwa w jedzeniu nie może jednak być za długa – nie powinna być dłuższa niż 14–16 godzin. Inne istotne zasady to udanie się na pobranie krwi w godzinach porannych, po przespanej nocy, unikanie stresu i wysiłku fizycznego przed badaniem.
Czy można palić przed pobraniem krwi?
W przypadku palaczy zasadne w takiej sytuacji jest pytanie o palenie przed morfologią. Czy można palić przed pobraniem krwi? Wśród zaleceń we wspomnianej ulotce znajdziemy informację, że: „wskazane jest powstrzymanie się przez kilka godzin od palenia papierosów”. Taka informacja może jednak wzbudzać wątpliwości, czy palenie przed badaniem krwi jest faktycznie surowo zabronione, czy jedynie niezalecane. Jak się okazuje, kwestia podejścia do palenia przed badaniem krwi zależy m.in. od tego, co zamierzamy badać.
Co ciekawe, doniesienia naukowe na temat wpływu palenia na wyniki badań krwi wydają się rozprawiać z popularnymi przekonaniami na temat palenia. Na przykład wpisując w wyszukiwarkę hasło „palenie a poziom cukru”, możemy znaleźć wiele informacji wskazujących na to, że palenie wpływa na stężenie cukru (czyli glukozy, bo to właśnie poziom tego cukru oznaczamy) we krwi. Jednak badania naukowe wskazują na to, że palenie nie ma bezpośredniego wpływu na wyniki badań cukru. Wykazali to już w latach 50. XX w. K. Rehder oraz G. M. Roth i opisali w artykule „Effect of Smoking on the Fasting Blood Sugar and Pressor Amines”. Z przeprowadzonych przez nich badań wynika, że wypalenie nawet dwóch papierosów bezpośrednio przed badaniem poziomu cukru nie ma istotnego wpływu na wyniki. Do podobnych wniosków doszli C. H. Walsh, A. D. Wright, E. Allbutt, A. Pollock 20 lat później. Jak się okazuje, palenie ma długotrwały negatywny wpływ na poziom cukru i sprzyja zwiększeniu ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2., to jednak temat na inny artykuł.
W celu rozstrzygnięcia dylematu dotyczącego wykonywania badań na czczo a palenia papierosów najrozsądniejsze wydaje się podążanie za radą lekarza kierującego nas na badania. Być może zaleci on utrzymanie standardowych nawyków dotyczących palenia, choć może też prosić o wstrzymanie się od palenia przez określony czas przed pobraniem krwi.
Jak palenie papierosów wpływa na wyniki badań krwi?
Dylemat dotyczący palenia papierosów przed pobraniem krwi dotyczy tego, czy wypalenie papierosa będzie zaburzało wyniki badań. Warto wiedzieć jednak, że palenie ma zarówno krótko-, jak i długofalowy wpływ na morfologię krwi. Jak palenie papierosów wpływa na wyniki badań krwi?
Jednym z dużych badań, w którym przeanalizowano zmiany, jakie zachodzą we krwi palacza, było przeprowadzone na próbie ponad 100 tys. Duńczyków badanie populacyjne. Jego wyniki opublikowano w 2019 r. na łamach czasopisma „Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology”. Wykazano na ich podstawie, że palenie może mieć wpływ na poziom, m.in.:
- leukocytów (inaczej białych krwinek)
- neutrofili
- limfocytów
- monocytów
- hematokrytu i hemoglobiny
- wskaźnika średniej objętości krwinki czerwonej (MCV).
Co więcej, w innym badaniu E. Lymperaki, K. Makedou, S. Iliadis, E. Vagdatli wykazali negatywny wpływ palenia na wyniki wskaźników morfologicznych i poziom stresu oksydacyjnego nie tylko u aktywnych, ale także biernych palaczy. Jak podkreślają badacze, rzucenie palenia może zapobiec negatywnym efektom nałogu, które obejmują zarówno palaczy, jak też osoby z ich otoczenia. Palenie może również powodować podwyższenie poziomu markerów nowotworowych. Czasami z tego powodu stosuje się specjalne normy wyników badań dla osób palących. W związku z tym, otrzymując skierowanie na badania krwi, należy koniecznie poinformować lekarza o ewentualnym nałogu.
Czy przez badania krwi można dowiedzieć się, że ktoś pali?
Kolejnym frapującym palaczy pytaniem jest to, czy na podstawie badań krwi można dowiedzieć się, że ktoś pali? Istnieją testy, które pozwalają stwierdzić obecność poszczególnych związków we krwi. Kluczowe są w tym przypadku testy wykrywające nikotynę czy kotyninę (jest to podstawowy metabolit nikotyny). Ponieważ nikotyna utrzymuje się w organizmie znacznie krócej niż kotynina (której średni czas półtrwania, jak wskazuje w swojej pracy M. Marszałł, wynosi 16–20 godzin), to właśnie kotynina jest głównym biomarkerem wykorzystywanym do określenia tego, czy pacjent miał kontakt z papierosami. Jak pisze K. Kumar, w zależności od jej poziomu we krwi, można ocenić, czy ktoś pali regularnie, czy rzucił papierosy 2–3 tygodnie temu, czy jest narażony na ewentualne bierne palenie.
W kontekście palenia i badań krwi warto zwrócić uwagę, że również podniesiony poziom homocysteiny może wskazywać na to, że dana osoba jest palaczem. M. Marszałł wskazuje, że jej stężenie zwiększa się proporcjonalnie do liczby wypalanych papierosów. Podwyższona homocysteina jest natomiast jednym z czynników ryzyka rozwoju miażdżycy. To kolejny argument za tym, że decyzja o rzuceniu palenia w każdym momencie jest słuszna.
Bibliografia
Kumar K., Can Doctors Tell if You Smoke From a Blood Test?, https://www.medicinenet.com/can_doctors_tell_if_you_smoke_from_a_blood_test/article.htm, dostęp 03.06.2022.
Lymperaki E. et al., Effects of acute cigarette smoking on total blood count and markers of oxidative stress in active and passive smokers, (w:) Hippokratia. 2015 Oct–Dec; 19(4): 293–297.
Malenica M. et al., Effect of Cigarette Smoking on Haematological Parameters in Healthy Population, Medical Archives, 2017 Apr; 71(2): 132–136.
Mamoshina, P. et al., Blood Biochemistry Analysis to Detect Smoking Status and Quantify Accelerated Aging in Smokers, Sci Rep 9, 142 (2019).
Rehder K., Roth G. M., Effect of smoking on the Fasting Blood Sugar and Pressor Amines (w:) Circulation, Vol. 20, No. 2 (1959).
Walsh, C.H. et al., The effect of cigarette smoking on blood sugar, serum insulin and non esterified fatty acids in diabetic and non diabetic subjects, (w:) Diabetologia 13, 491–494 (1977).
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, Przygotowanie pacjenta do badań i instrukcja dla Pacjenta, https://uck.pl/content/download/Przygotowanie-do-badania-krwi-1.pdf, dostęp 03.06.2022.
