Nadciśnienie tętnicze to poważny problem zdrowotny, z którym zmaga się wiele osób. Współczesny styl życia predysponuje bowiem do jego wystąpienia. Jednym z czynników, który odgrywa istotną rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego, jest palenie papierosów. Dlatego w trosce o swoje zdrowie warto podjąć wszelkie kroki, aby zerwać z nałogiem. Jak zrobić to w skuteczny sposób?

Nadciśnienie tętnicze – czynniki ryzyka, objawy i leczenie

Nadciśnienie tętnicze to jedna z głównych przyczyn zgonów na świecie. Łącznie z hipercholesterolemią, otyłością, cukrzycą, a także paleniem papierosów, jest to najważniejszy czynnik ryzyka chorób serca i naczyń. Niestety, rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego w Polsce wzrasta – szacuje się, że do 2035 roku liczba osób z nadciśnieniem tętniczym zwiększy się o połowę – a już w tej chwili problem dotyczy ok. 30% populacji Polski.

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego można podzielić na dwie grupy: niemodyfikowalne, czyli te, na które nie mamy wpływu, oraz takie, które możemy wyeliminować. Do pierwszej grupy należą rzadkie mutacje genetyczne – pojedyncze zmiany w genach, które prowadzą bezpośrednio do rozwoju choroby. Znacznie częściej dotyczą one zespołu genów, które nie tyle wywołują nadciśnienie, ile zwiększają podatność na negatywny wpływ czynników środowiskowych. Sprzyjają także wystąpieniu innych chorób, które mogą wywołać wtórnie nadciśnienie tętnicze (np. zaburzenia hormonalne).

Do drugiej grupy czynników, które możemy wyeliminować poprzez zmianę stylu życia, należą:

  • nadmierne spożycie sodu (jego głównym źródłem jest sól kuchenna – dlatego jeśli mamy wysokie ciśnienie, zaleca się ograniczenie jej ilości do maksymalnie jednej łyżeczki dziennie i unikania dosalanych, gotowych potraw),
  • niski poziom aktywności fizycznej,
  • otyłość,
  • palenie papierosów,
  • nadmierne spożywanie alkoholu.

Objawy

O nadciśnieniu tętniczym można mówić, gdy średnie wartości ciśnienia tętniczego (wyliczone z minimum dwóch pomiarów dokonanych podczas co najmniej dwóch różnych wizyt lekarskich) są równe lub wyższe niż 140 mm Hg (dla skurczowego ciśnienia tętniczego) i/lub 90 mm Hg (dla rozkurczowego ciśnienia tętniczego).

Do jednych z pierwszych objawów, które pojawiają się, gdy ciśnienie krwi nie jest jeszcze bardzo wysokie, zalicza się m.in.:

  • bóle i zawroty głowy,
  • kołatanie serca,
  • bezsenność,
  • uderzenia gorąca i zaczerwienienie twarzy,
  • potliwość.

Co istotne, często nie stwierdza się żadnych wyraźnych objawów, dlatego tak ważna jest regularna kontrola ciśnienia tętniczego nawet u osób zdrowych.

W miarę rozwoju choroby lista objawów stale się powiększa. Dochodzą do nich m.in. zaburzenia widzenia, deficyty ruchowe lub czuciowe, a także obniżenie sprawności intelektualnej. Dolegliwości wynikają z uszkodzenia naczyń i mogą być już nieodwracalne.

Leczenie

Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje zmianę stylu życia (m.in. zerwanie z nałogiem palenia papierosów, unikanie nadmiernego spożywania alkoholu, stosowanie się do zasad zdrowego odżywiania), a także farmakoterapię. W terapii nadciśnienia tętniczego zastosowanie znajdują leki z różnych grup, m.in. antagoniści wapnia, diuretyki tiazydowe, beta-adrenolityki oraz inhibitory konwertazy angiotensyny.

Papierosy a nadciśnienie

Czy istnieje związek między papierosami a ciśnieniem tętniczym krwi? Czy papierosy podnoszą ciśnienie i czy jest zależność między nadciśnieniem, a e-papierosem? Okazuje się, że tak, ponieważ wypalenie papierosa powoduje znaczny wzrost ciśnienia tętniczego krwi, a także częstości rytmu serca, które utrzymują się przez ponad 15 minut. Szkodliwe substancje w dymie papierosowym mają również negatywny wpływ na biernych palaczy.

Nikotyna obecna w dymie papierosowym działa pobudzająco na układ współczulny, a tym samym podwyższa wartość ciśnienia tętniczego, pojemność minutową i częstość rytmu serca. Ponadto uszkadza śródbłonek naczyń, a tym samym zmniejsza wytwarzanie tlenku azotu oraz prostacyklin, które rozszerzają naczynia krwionośne.

Nałogowe palenie papierosów ma również negatywny wpływ na gospodarkę lipidową, a także jest niebezpieczne dla kobiet, które stosują doustne środki antykoncepcyjne lub hormonalną terapię zastępczą. Wynika to z faktu, że ich połączenie zwiększa ryzyko zakrzepicy, a tym samym udaru mózgu i zawału serca. Dlatego rzucenie palenia jest istotne nie tylko wtedy, gdy naszym celem jest obniżenie ciśnienia krwi. Zerwanie z nałogiem to ważny element w zapobieganiu wielu chorobom.

Sposoby na walkę ze szkodliwym nałogiem

Biorąc pod uwagę, jak negatywny wpływ ma palenie papierosów na ciśnienie krwi, należy zwiększyć świadomość u chorych na nadciśnienie tętnicze i zachęcać ich do zerwania z nałogiem. U osób, których częstość palenia papierosów jest duża, może być to trudniejsze. Na szczęście z pomocą przychodzi jednak współczesna medycyna.

Do niedawna za jedną z najbardziej skutecznych i bezpiecznych metod uznawano nikotynową terapię zastępczą. Polega na podawaniu nikotyny w coraz mniejszych i kontrolowanych dawkach.

Na rynku dostępne są jednak alternatywne metody zwalczania nałogu – preparaty zawierające cytyzynę takie jak np. lek Recigar. Zaletą cytyzyny jest to, że stopniowo wypiera nikotynę z organizmu, zmniejszając uzależnienie od tej substancji. Dzięki temu palaczowi łatwiej odstawić papierosy, bez odczuwania przy tym głodu nikotynowego.

W rzucaniu palenia pomocne może być również wsparcie terapeuty i poddanie się terapii poznawczo-behawioralnej. Z pewnością warto szukać najskuteczniejszej metody, która pomoże nam zerwać z nałogiem i zadbać o zdrowie!

Bibliografia

  • 2013 ESH/ESC Guidelines for the management of arterial hypertension. The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J.Hypertens., 2013; 31: 1281–1357.
  • Grodzicki T, Wizner B. Palenie tytoniu a nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie Tętnicze 2001, 5(1): 69–74.
  • Rutz-Danielczyk A., Głuszek J. Niefarmakologiczne leczenie nadciśnienia tętniczego. Współczesna terapia nadciśnienia tętniczego. Wydawnictwo Medyczne Termedia, Poznań 2008; 40–50.
  • Zdrojewicz Z. i wsp.: Elektroniczne papierosy: wpływ na zdrowie, nikotynowa terapia zastępcza, regulacje prawne. Pediatr Med Rodz, 2017, 13, 1, 63-71.