Palenie papierosów to jeden z czynników, które przyczyniają się do obniżenia płodności u mężczyzn. Dlatego zerwanie z nałogiem, a także wdrożenie innych zasad zdrowego stylu życia (między innymi diety, aktywności fizycznej) może zwiększyć szansę na upragnione potomstwo.
Spis treści
Wpływ nikotyny na organizm
Nikotyna to oleista ciecz pozbawiona zapachu i koloru. Otrzymywana jest sztucznie poprzez destylację z parą wodną w środowisku zasadowym oraz ekstrakcję eterem. Jest to związek, który dobrze wchłania się poprzez skórę, układ pokarmowy oraz oddechowy. W największych ilościach kumuluje się w błonie śluzowej nosa i żołądka, nerkach, mózgu, śliniankach i rdzeniu nadnerczy. Obserwuje się również negatywny wpływ nikotyny na płód, ponieważ przenika ona przez łożysko. Poza uszkadzaniem narządów wewnętrznych czy zwiększaniem ryzyka zachorowania, między innymi na nowotwory czy choroby układu krążenia, powoduje uzależnienie psychiczne i fizyczne. Na szkodliwe działanie nikotyny narażone są przede wszystkim osoby palące papierosy (ilość nikotyny w jednym papierosie wynosi około 0,2–1 mg), choć jest ona również składnikiem niektórych pestycydów. Jednak w przypadku palenia papierosów dochodzi do poważnego uszczerbku na zdrowiu, ponieważ oprócz nikotyny znajduje się w nich około 4800 innych szkodliwych substancji. W zależności od ich działania można podzielić je na kokancerogeny, kancerogeny (inicjatory nowotworów) oraz substancje toksycznie drażniące. Wśród niebezpiecznych substancji, jakie znajdują się w dymie papierosowym, można wymienić węglowodory aromatyczne, fenole i ich estry oraz benzopiren. Biorąc pod uwagę, jak szkodliwe działanie na nasz organizm mają wspomniane substancje, nie ma wątpliwości, dlaczego tak wiele mówi się o tym, że palenie szkodzi, a papierosy zabijają. Coraz więcej uwagi poświęca się również temu, jak obecność w organizmie nikotyny, a także innych substancji, których źródłem jest dym papierosowy, może zmniejszać szanse na poczęcie dziecka.
Palenie a płodność
Jaki jest wpływ palenia na płodność? Wyniki badań pokazują, że dym papierosowy jest źródłem substancji, które mogą zarówno prowadzić do zaburzeń hormonalnych, jak i upośledzać proces spermatogenezy. Prawdopodobieństwo poczęcia dziecka zmniejsza się w wyniku:
- nieprawidłowych parametrów nasienia (jak m.in. oligozoospermia, nekrozoospermia, azoospermia),
- oksydacyjnych uszkodzeń DNA komórek rozrodczych,
- wahań stężenia testosteronu.
Za sprawą dysfunkcji jąder, obniżenia jakości spermy, a także w wyniku zaburzeń hormonalnych, spada możliwość zapłodnienia kobiety przez mężczyznę palącego papierosy. Wśród innych czynników, które zmniejszają prawdopodobieństwo poczęcia potomstwa, wymienia się również wiek, wady układu moczowo-płciowego, choroby przewlekłe, a także czynniki środowiskowe.
Mała ruchliwość plemników a zajście w ciążę
Dym papierosowy jest źródłem szkodliwych ksenobiotyków (substancji obcych dla organizmu). Narażenie na ich działanie powoduje pogorszenie parametrów nasienia. Szkodliwość ta zależy od dawki, a także od czasu trwania ekspozycji, czyli nałogu. Palenie papierosów może powodować problemy z zapłodnieniem partnerki również ze względu na to, że w czasie spalania tytoniu powstają reaktywne formy tlenu (między innymi nadtlenek wodoru, rodnik wodorotlenowy, aminorodnik ponadtlenkowy, tlen singletowy, rodnik hydroksylowy) oraz reaktywne formy azotu. Za ich powstawanie odpowiedzialne są zarówno ksenobiotyki, jak i kadm, który obniża z kolei poziom cynku w nasieniu. Szkodliwość reaktywnych form tlenu i azotu polega na tym, że nasilają one peroksydację lipidów, a przez to, prowadząc do powstania niekorzystnych zmian w błonach komórkowych (między innymi komórek rozrodczych), powodują zaburzenia w ich funkcjonowaniu. U palaczy obserwuje się gorsze parametry nasienia – zaburzenia liczby, morfologii oraz ruchliwości plemników, co może być bezpośrednią przyczyną niepłodności.
Rzucenie palenia a erekcja
Nadmiar reaktywnych form tlenu i azotu w organizmie spowodowany paleniem papierosów może prowadzić do rozwoju stresu oksydacyjnego, uszkadzającego śródbłonki naczyń. Wskazuje się go jako jedną z przyczyn chorób układu krążenia, które mogą przyczynić się do zaburzeń erekcji.
Jak zwiększyć płodność u mężczyzny?
Poprawa płodności u mężczyzn może nastąpić w wyniku zaprzestania palenia papierosów. W związku z tym palacze, którzy zastanawiają się nad wzmocnieniem plemników, powinni liczyć się z koniecznością zerwania z nałogiem. Szukając odpowiedzi na pytanie o to, jak zwiększyć szansę na zagnieżdżenie zarodka i wymarzone potomstwo, należy przyjrzeć się również innym aspektom. Nie tylko palenie papierosów może bowiem utrudniać te starania.
Alkohol a szanse na dziecko
Kolejnym czynnikiem, który może mieć negatywny wpływ na płodność, jest spożywanie alkoholu. Podobnie jak palenie papierosów przyczynia się ono do pogorszenia jakości nasienia, a także zaburzeń cyklu miesiączkowego u kobiet. Ponadto alkohol ma niekorzystny wpływ na wchłanianie witamin i składników mineralnych, które są istotne z punktu widzenia poprawy płodności.
Zdrowe odżywianie
Zastanawiając się nad tym, jak zwiększyć szanse na zajście w ciążę, warto rozważyć zmianę sposobu żywienia (o ile wcześniej nasza dieta była niezgodna z zasadami zdrowego odżywiania). Istotną kwestią jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, a także wzbogacenie jadłospisu o produkty wspierające płodność. Wśród nich można wymienić wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, jednonienasycone kwasy tłuszczowe, cynk, selen, polifenole, karotenoidy, oraz witaminy C, D i E.
Bibliografia:
T. Bączkowski, P. Ciepiela, W. Głąbowski, R. Kurzawa, Role of general practitioner in diagnosis and treatment of infertility, „Family Medicine and Primary Care Review” 2006, 8, 357-361.
A. Jeznach-Steinhagen, A. Czerwonogrodzka-Senczyna, Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia, „Endokrynologia. Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii” 9, 2013, nr 1, s. 14-19.
J. Liang, H. Zhu, C. Li, Y. Ding, Z. Zhou, Q. Wu, Neonatal exposure to benzo[a]pyrene decreases the levels of serum testosterone and histone H3K14 acetylation of the StAR promoter in the testes of SD rats, „Toxicology” 2012; 302(2- 3): 285-291.
S. Michalak, R. Kaźmierski, K. Osztynowicz, M. Kmiećkowiak, A. Wencel-Warot, W. Kozubski, The effect of cigarette smoking on serum activities of paraoxonase and arylesterase in stroke patients, „Przegląd Lekarski” 2009; 66(10): 617-621.
H.M. Scott, G.R. Hutchison, I.K. Mahood, N. Hallmark, M. Welsh, K. De Gendt, G. Verhoeven, P. O’Shaughnessy, R.M. Sharpe, Role of androgens in fetal testis development and dysgenesis, „Endocrinology” 148, 2007, nr 5, s. 2027-2036.
B. Sińska, A. Kucharska, E. Dmoch-Gajzlerska, Znaczenie diety w optymalizacji płodności kobiet, „Polski Merkuriusz Lekarski” 2014.
