Palenie papierosów ma niezaprzeczalny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu — nie tylko dróg oddechowych. Już w latach 70. XX wieku Amerykański Doradczy Komitet Badań nad Tytoniem i Zdrowiem alarmował w swoich publikacjach, że w dymie tytoniowym znajdują się związki, które przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia, w tym do rozwoju chorób nowotworowych. W jaki sposób palenie może wpływać na pojawienie się wrzodów żołądka?
Spis treści
Czym są wrzody żołądka i dwunastnicy?
Wrzody żołądka i dwunastnicy to schorzenie o bardzo nieprzyjemnych objawach i negatywnych konsekwencjach. Nieleczone może przyczynić się do wystąpienia krwotoków wewnętrznych, a także zwiększyć ryzyko rozwoju raka żołądka.
Nadżerka żołądka to niewielki ubytek błony śluzowej żołądka, z kolei wrzód żołądka to ubytek sięgający głębiej niż nadżerka — aż do błony mięśniowej.
Wrzód ma postać otwartej rany, która jest stale drażniona przez kwaśną treść żołądkową lub czynniki zewnętrzne, takie jak ostre przyprawy, gazowane napoje, palenie papierosów czy spożywanie alkoholu. Przyczyną rozwoju wrzodów są głównie zakażenia bakteryjne, ale także niehigieniczny tryb życia, czyli przede wszystkim niezdrowa dieta oraz nałogi.
Kamil Roman w swojej publikacji „Farmakoterapia w leczeniu choroby wrzodowej” wspomina dodatkowo o wpływie stresu na pojawienie się pierwszych nadżerek żołądka, które mogą następnie przerodzić się w chorobę wrzodową. Ponadto autor wykazał, że osoby palące częściej zmagają się z nawrotem dolegliwości.
Palenie papierosów a zakażenie Helicobacter pylori
Jedną z podstawowych przyczyn rozwoju wrzodów żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Odkryli ją dwaj australijscy naukowcy w 1983 roku — Marshall i Warren. Wcześniej, pod koniec XIX wieku polski lekarz i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego po raz pierwszy odkrył bakterię w organizmie pacjenta ze stwierdzoną chorobą wrzodową żołądka.
Według danych statystycznych zebranych przez WHO w 2016 roku zakażenie bakterią Helicobacter dotyczyło aż 70% populacji. Część osób ma aktywną postać zakażenia, część przeszła chorobę w przeszłości. Jedynie 10–20% z nich wymagało hospitalizacji, reszta przeszła zakażenie bezobjawowo, często nawet nie wiedząc o obecności bakterii w przewodzie pokarmowym.
Podczas wieloletnich badań nad wpływem palenia na zdrowie na łamach „Journal of Clinical Gastroenterology” ukazał się artykuł, z którego wynikało, że wieloletnie palenie papierosów osłabia ogólną odporność organizmu i jego odpowiedź immunologiczną na infekcje wirusowe oraz bakteryjne. To z kolei stwarza idealne warunki do rozwijania się zakażenia Helicobacter pylori.
Wrzody żołądka a palenie papierosów
Jaki wpływ ma palenie na rozwój choroby wrzodowej? Według analizy przeprowadzonej przez American Cancer Society w dymie papierosowym znajduje się ok. 250 szkodliwych substancji (z aż 7 tysięcy wszystkich w nim obecnych). Mniej więcej 70 z nich może mieć działanie rakotwórcze. Wszystkie te chorobotwórcze związki mogą przedostawać się do żołądka i przenikać przez błonę śluzową na skutek przełykania śliny podczas palenia, ponieważ dym bez trudu łączy się ze śliną.
Eksperymentalne badania na szczurach, których wyniki opublikowano w „American Journal of Physiology”, wykazały, że długotrwała ekspozycja na dym papierosowy znacznie opóźnia prawidłowe gojenie się wrzodów. Autorzy badania sugerują, że palenie może utrudniać leczenie choroby wrzodowej nawet w przypadku podjęcia właściwej farmakoterapii.
Podobny mechanizm ma miejsce, jeśli chodzi o wrzody dwunastnicy — dodatkowo palenie może w tym przypadku zwiększyć dolegliwości bólowe w górnej części brzucha, określane przez pacjentów jako ssanie w żołądku.
Jedną z podstawowych przyczyn rozwoju wrzodów żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Odkryli ją dwaj australijscy naukow
Ponadto palenie może też nasilać objawy wrzodów żołądka i przyczyniać się do występowania krwotoków wewnętrznych, a także pojawiania się krwawych wymiotów.
Trujący dym tytoniowy szkodzi nie tylko palaczom, ale także osobom z ich otoczenia. Tak zwane bierne palenie, choć polega na mniejszej ekspozycji na szkodliwe substancje, w podobnym stopniu zwiększa ryzyko zakażenia bakterią Helicobacter pylori, co z kolei prowadzi do rozwoju choroby wrzodowej.
Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy a rzucanie palenia
z nałogiem papierosowym może mieć więcej pozytywnych skutków, jeśli chodzi o ogólną kondycję palacza. Naukowcy z American Cancer Society w swoich badaniach sugerują, że już 20 minut po wypaleniu ostatniego papierosa organizm zaczyna się samodzielnie oczyszczać. Po kilku tygodniach tytoniowej abstynencji można zauważyć wiele korzyści z rzucenia palenia.
Dodatkowo rzucenie nałogu korzystnie wpływa na skuteczność leczenia choroby wrzodowej, ponieważ proces gojenia nie jest utrudniony. We wspomnianych wcześniej badaniach na szczurach wykazano także, że zmniejszenie ekspozycji na dym papierosowy niemal natychmiast pozwala wyeliminować większość konsekwencji palenia i przywrócić ostrość zmysłów, ułatwić oddychanie czy poprawić krążenie krwi.
W rzucaniu palenia pomocne są dostępne bez recepty leki, zawierające terapeutyczne dawki nikotyny lub cytyzyny — roślinnego alkaloidu o podobnym działaniu do nikotyny, choć uznawanego za bezpieczniejszy od niej. Preparaty z cytyzyną stopniowo uwalniają organizm od potrzeby sięgnięcia po papierosa, a podpisane blistry, jak np. leku RECIGAR, ułatwiają prawidłowe stosowanie i codzienne zmniejszanie dawki substancji aktywnej.
Bibliografia
- Roman K., Farmakoterapia w leczeniu choroby wrzodowej, Kraków 2016
- Krawczyk K., Górska E., Jankiewicz U., Kowalczyk P., Helicobacter pylori jako jeden z czynników wywołujących chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, Borgis ― Medycyna Rodzinna, 2013, nr 1
- Banerjee S i in., The role of endoscopy in the management of patients with peptic ulcer disease, Gastrointestinal Endoscopy, 2010, r. 71, nr 4, s. 663–668
- Ma L., Chow J.Y., Cho CH., Cigarette smoking delays ulcer healing: role of constitutive nitric oxide synthase in rat stomach, American Journal of Physiology, 1999, r. 276, nr 1, s. 238–248
- Palenie tytoniu. Wpływ na zdrowie i program walki z nałogiem, pod red. J. Milanowskiego, Lublin 2001
- Florek E., Skład chemiczny i kancerogenny dymu tytoniowego, Alkoholizm i Narkomania, 1999, nr 3, s. 333–347 7. Bianchi Porro G., Gastroenterologia i hepatologia, Lublin 2003, s. 190
