Palenie papierosów a wzrok – Jakie choroby oczu może powodować palenie papierosów?

Palenie papierosów powoduje poważne choroby płuc, nowotwory oraz schorzenia układu krwionośnego — to powszechnie znane skutki uzależnienia od nikotyny. Niestety, dym tytoniowy dereguluje i niszczy także inne narządy oraz zmysły, w tym niezwykle cenny wzrok. Sprawdź, na jakie choroby oczu są narażeni palacze.

Wpływ dymu papierosowego na wzrok

Palenie tytoniu to jeden z głównych czynników chorobotwórczych wśród Polaków oraz mieszkańców innych zakątków świata. Ten nałóg dotyczy już ponad miliarda ludzi, a jego wpływ na wzrok jest zatrważający [1].

Zarówno czynne, jak i bierne palenie może powodować podrażnienie oczu i przyczyniać się do rozwoju groźnych chorób wzroku. Pierwsze negatywne skutki palenia papierosów można dostrzec już po kilku godzinach spędzonych w pomieszczeniu, gdzie dym wciska się do oczu — zawarte w nim substancje powodują pieczenie, zaczerwienienie, zapalenie spojówek oraz nadmierne łzawienie gałki ocznej. Dlaczego palenie papierosów jest szkodliwe dla oczu? Uzależnienie od nikotyny to jeden z czynników zwiększających ryzyko utraty wzroku. Toksyny znajdujące się w dymie tytoniowym uszkadzają różne części oka. Nałogowi palacze częściej skarżą się na zaburzenia widzenia, które mogą doprowadzić do ślepoty. Niestety, część społeczeństwa wciąż nie jest świadoma, że papierosy uszkadzają narząd wzroku [2].

Powiązania pomiędzy paleniem oraz problemami ze wzrokiem

Nawet jeśli palaczom wydaje się, że ich wzrok jest w idealnej kondycji, to badanie okulistyczne może wykazać rozwijające się problemy umiejscowione w głębi gałki ocznej. Wiele schorzeń początkowo nie daje żadnych objawów, a pierwsze niepokojące symptomy można zauważyć dopiero wtedy, gdy problem staje się poważny.

Dolegliwości, które powinny wzbudzić niepokój palacza, to na przykład:

• niewyraźne widzenie lub dostrzeganie rozmazanego punktu,
• problemy z dostrzeganiem kształtów w półmroku,
• postrzeganie prostych linii jako pofalowane kreski,
• trudności z rozpoznawaniem twarzy [3].

Wspomniane objawy mogą świadczyć na przykład o rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej, które często dotyka palaczy. W celu rozpoznania tej choroby należy poddać się badaniom okulistycznym. Zaniechanie leczenia prowadzi do pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta i może być przyczyną całkowitej utraty wzroku [4].

W jaki sposób palenie może pogarszać wzrok?

Przeprowadzone dotychczas badania kliniczne wykazały, że nałogowe palenie wiąże się z niszczeniem filmu łzowego oraz niekorzystnym wpływem nikotyny na powierzchnię oka. Następuje zmniejszenie grubości siatkówki i naczyniówki oraz zwiększona metablazja, czyli namnażanie się komórek, które zmieniły swój pierwotny typ w wyniku chronicznego podrażniania przez dym papierosowy [5].

Jeszcze inne badania potwierdzają, że film łzowy człowieka ulega niekorzystnemu wpływowi dymu z papierosa już po pięciu minutach od rozpoczęcia ekspozycji. Niebezpieczne związki sieją spustoszenie w narządzie wzroku nawet do 24 godzin od momentu kontaktu z toksycznymi substancjami, co szkodzi oczom i podwyższa ryzyko rozwoju groźnych chorób [6].

Liczne doświadczenia wykazują, że palenie wywołuje gwałtowne zwężanie się źrenicy, po czym następuje zwiększenie jej rozmiaru. Reakcja oka niesie za sobą także szybki, przejściowy wzrost akomodacji obiektywnej, który jest spowodowany zwiększoną głębią ostrości, będącą następstwem małej średnicy źrenicy oka. Dlaczego oko palacza reaguje w taki sposób? Mięsień zwieracza tęczówki jest aktywowany w głównej mierze przez układ przywspółczulny, a ten zostaje pobudzony przez nikotynę [7].

Choroby wzroku, które najczęściej dotykają palaczy

Znając już podstawowe powiązania na linii palenie a wzrok, należy zapoznać się z listą schorzeń, które mogą być następstwem uzależnienia od nikotyny. Wśród najczęstszych chorób oczu związanych z paleniem papierosów wymienia się na przykład:

• zaćmę,
• nadwzroczność,
• zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem,
• nowotwory oczu,
• podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe,
• zaburzenia rozróżniania kontrastów,
• objawy zespołu suchego oka [8].

Nowojorski Departament Zdrowia alarmuje — nałogowe palenie zwiększa ryzyko utraty wzroku i może prowadzić do rozwoju retinopatii cukrzycowej, która uszkadza naczynia krwionośne znajdujące się w siatkówce oraz jest powiązana z występowaniem torbielowatego obrzęku plamki żółtej [9].

Inne schorzenia dotykające nałgowych palaczy

Oczy palacza każdego dnia są narażone na działanie szkodliwych dla wzroku substancji zawartych w dymie tytoniowym. Osoby uzależnione muszą zmagać się również z mniej poznanymi chorobami od palenia papierosów:

• Nałóg może przyczyniać się do powstawania zapalenia błony naczyniowej oka [10].
• Uzależnienie od nikotyny zwiększa ryzyko postępu dystrofii śródbłonka rogówki Fuchsa. Dym z papierosa zaburza wzrost komórek, przez co wpływa na opóźnione gojenie się nabłonka rogówki [11].
• Związki znajdujące się w dymie papierosowym powodują ferroptozę komórek nabłonka rogówki, prowadzącą do rozkładu białka magazynującego żelazo [12].
• Uzależnienie od nikotyny stanowi czynnik ryzyka wystąpienia zaćmy jądrowej [13].

Skutki palenia papierosów obejmują nie tylko pogorszenie się kondycji płuc, czy serca — trwanie w nałogu to także podwyższone ryzyko zachorowania na jedno ze schorzeń narządu wzroku, które może prowadzić do ślepoty. Najlepszym sposobem na uchronienie się przed licznymi problemami zdrowotnymi jest rzucenie palenia.

Bibliografia:

1. Andrzejak R., Poręba R. Szkodliwy wpływ nałogu tytoniowego na układ sercowo-naczyniowy. Lekarz 2008; 9: 10-14, 22.
2. Williamson S., Smoking and Sight Loss: the importance of Health Promotion and Empowerment, ASORN INSIGHT Fall 2019.
3. National Eye Institute. Dry Macular Degeneration: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-macular-degeneration/symptoms-causes/syc-20350375?p=1.
4. Ibidem.
5. Latif N., Naroo S.A., Transient effects of smoking on the eye, Contact Lens and Anterior Eye, Vol 45, Iss 5, Oct 2022, 101595.
6. Rummenie V.T., et al., Tear cytokine and ocular surface alterations following brief passive cigarette smoke exposure, Cytokine, Vol 43, Iss 2, Aug 2008, 200-208.
7. Erdem U., et al., Acute Effect of Cigarette Smoking on Pupil Size and Ocular Aberrations: A Pre- and Postsmoking Study, Journal of Ophthalmology, 2015, 1-5.
8. Latif N. Naroo S.A., Transient effects of…
9. https://www.health.ny.gov/prevention/tobacco_control/smoking_can_lead_to_vision_loss_or_blindness.htm
10. Lin P., Cigarette smoking as a risk factor for uveitis, Ophthalmology, 2010 Mar, 117(3): 585-590.
11. Zhang X., et al., Association of smoking and other risk factors with Fuchs’ endothelial corneal dystrophy severity and corneal thickness, Invest Ophthalmol Vis Sci, 2013 Aug 27, 54(8): 5829-35.
12. Otsu W., et al., Cigarette smoke extract and heated tobacco products promote ferritin cleavage and iron accumulation in human corneal epithelial cells, Scientific Reports, 11, Article number: 18555 (2021).
13. West S., et al., Cigarette smoking and risk of nuclear cataracts, Arch Ophthalmol, 1989 Aug;107(8):1166-9.