Palenie papierosów wpływa nie tylko na jamę ustną i płuca. Działanie ogólnoustrojowe sprawia, że praktycznie każdy narząd jest narażony na niebezpieczne substancje, pochodzące z tytoniu. Co więcej, nie wszystkie wyniki badań można interpretować tak samo w odniesieniu do obu płci. Panie i panowie różnią się fizjologicznie, co ma znaczenie także wobec palenia. Wyjaśniamy specyficzne dla kobiet skutki tego nałogu.
Spis treści
Jakie są skutki palenia papierosów dla zdrowia kobiet?
Badania wykazały, że palenie skraca średnią długość życia kobiet o ponad 10 lat, a mężczyzn – o niespełna 3 lata [1]. Choć różnica ta jest znacząca, warto przyjrzeć się bliżej mechanizmom, poprzez które palenie wpływa na organizm kobiety.
Nowotwory nie wybierają
Kiedy palenie papierosów było mało powszechne wśród kobiet, znacznie rzadziej chorowały one na raka płuc oraz POChP. Wykazały to badania trendów umieralności na przestrzeni 50 lat, przeprowadzone przez American Cancer Society. Na początku tego okresu rak płuc kobiet był znacznie słabiej poznany, bo występował zbyt rzadko. Niestety, w drugiej połowie XX wieku coraz więcej kobiet zaczęło sięgać po papierosy. Po latach okazało się, że palenie skutecznie zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów u obu płci [2].
Papierosy a układ hormonalny
Wiele substancji obecnych w dymie papierosowym zidentyfikowano jako EDC – związki zaburzające procesy endokrynne. Wpływają one na gruczoły dokrewne, produkujące hormony. Dotyczy to tarczycy, nadnerczy oraz, niestety, podwzgórza i przysadki mózgowej. Te dwa ostatnie to malutkie części mózgowia. Poprzez zrównoważone wydzielanie licznych hormonów wpływają one na praktycznie cały organizm, w tym – co kluczowe – sterują wydzielaniem innych hormonów. U palących kobiet stwierdzono np. podwyższony poziom folikulotropiny (FSH).
Palenie zaburza kobiecą płodność
Konsekwencje powyższych zaburzeń endokrynologicznych bywają poważne: kłopoty z produkcją progesteronu i estradiolu w jajnikach. Co gorsza, wykazano, że substancje toksyczne z dymu akumulują się w tych narządach (m.in. kadm i węglowodory aromatyczne). Także wpływ nikotyny przewlekle upośledza funkcje jajników. Skutki to nieprawidłowe i bolesne cykle menstruacyjne oraz zmniejszenie rezerwy jajnikowej, czyli zapasu komórek rozrodczych, od których zależy możliwość zapłodnienia. Przy okazji przeprowadzania zabiegów in vitro spostrzeżono, że u palących kobiet częściej występowały zaburzenia dojrzewania i zapładniania komórek jajowych [3].
Ogólnoustrojowy wpływ palenia na zdrowie kobiet
Hormony mają bardzo skomplikowany wpływ na organizm, często regulując kilka czynności równolegle. Dlatego dym tytoniowy może upośledzać nie tylko układ rozrodczy. Z nałogowym paleniem papierosów łączą się zachorowania na osteoporozę, choroby sercowo-naczyniowe, a nawet nowotwór piersi. Kobieta paląca papierosy ma wyższe ryzyko zachorowania na zakrzepicę, jeżeli stosuje antykoncepcję hormonalną. Skutki palenia papierosów u kobiet są także czysto estetyczne. Charakterystyczne zaciskanie ust z czasem powoduje powstawanie licznych zmarszczek mimicznych. Nikotyna powoduje również starzenie się komórek tkanki łącznej w skórze.[3, 4].
Palenie szczególnie niebezpieczne podczas ciąży
Zespół nikotynowego płodu (FTS) to zahamowanie wzrostu w macicy z powodu palenia – jednostka chorobowa wyodrębniona już w 1985 r. Palące kobiety mają większą szansę na poronienie z powodu słabszego wytwarzania progesteronu. Rozwój jelit mózgu, nerek, płuc i wątroby są upośledzone, jeśli matka pali. Substancje pochodzące z dymu w sporej części przenikają przez łożysko i nawet gromadzą się w organizmie dziecka, a także zaburzają czynności samego łożyska [5].
Wpływ palenia na przedwczesną menopauzę
Ogólnoustrojowe zniszczenie zdrowia przez dym papierosowy oraz szczególnie szybsze tracenie rezerwy komórek jajowych sprawia, że menopauza u kobiet palących nadchodzi wcześniej. Ma to niebagatelne znaczenie dla planowania ciąży oraz dla całego procesu starzenia się kobiety.
Papierosy dla kobiet – równie niebezpieczne
Pewne marki papierosów nieco bardziej kojarzą się z delikatną, kobiecą dłonią. Zwłaszcza dotyczy to typów slim czy light, które faktycznie zawierają mniej nikotyny i substancji smolistych. Niestety badania wykazały, że przeciętny palach takich papierosów używa po prostu więcej oraz mocniej się nimi zaciąga, aby osiągnąć zaspokojenie głodu nikotynowego. Nie są one więc wcale zdrowsze [4].
Palenie papierosów niesie ze sobą liczne negatywne konsekwencje zdrowotne, a kobiety są na nie równie narażone. Najlepszym rozwiązaniem jest jak najszybsze zerwanie z nałogiem.
Żródła:
- [1] Kobiety są mniej odporne na skutki palenia. Medycyna Praktyczna (dla pacjentów), 13.08.2012 r., dostęp online: https://www.mp.pl/pacjent/astma/aktualnosci/70437,kobiety-sa-mniej-odporne-na-skutki-palenia
- [2] Thun, M.J., Carter, B.D. et al, 50-Year Trends in Smoking-Related Mortality in the United States. New England Journal of Medicine, 2013;368:351-364
- [3] Sitarz, A., Wójtowicz, A., Wpływ dymu tytoniowego na płodność kobiety. Medycyna Środowiskowa, 2015, Vol. 18, no. 2, 11-16
- [4] dr D. Brizer, Rzuć palenie dla bystrzaków. Wyd. Helion, Gliwice 2007
- [5] Kalinowska M., Harasim-Piszczatowska E., Zagrożenia zdrowotne wynikające z palenia tytoniu przez kobiety w ciąży. Holistyczny wymiar współczesnej medycyny, t. 2, 2016, s. 658–668.
