Wielu palaczy usiłowała choć raz zerwać z nałogiem. Dlatego wymyślono szereg metod, które pomagają trzymać się z dala od dymka. Przybliżamy tutaj ich zarys oraz skuteczność. Która zadziała na Ciebie?
Spis treści
Dlaczego warto rzucić palenie papierosów?
Papierosy powodują szereg kłopotów ze zdrowiem fizycznym i psychicznym oraz życiem w społeczeństwie. Nałóg ten osłabia kondycję i zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym nowotworów. Nie jest obojętny dla otoczenia – bierne palenie szkodzi, a dym jest dla wielu osób odstręczający. Kupowanie kolejnych paczek generuje z czasem spore koszty. Palacz jest w pewien sposób zniewolony – pali, bo musi.
To tylko przykłady powodów, dlaczego warto rzucić palenie papierosów. Niestety nie zawsze się to udaje. Dobry początek to silna motywacja, ale kluczowe jest wytrwanie w postanowieniu. Droga do wolności od papierosów bywa zawiła i zaskakująca. Przejdźmy do omówienia konkretów.
Sposoby na rzucenie palenia
Na podświadomym poziomie palenie może być związane ze skomplikowanymi aspektami psychiki danej osoby. Podczas rzucania warto je sobie uświadomić i je przepracować, co może być niełatwe. Pomoce podzielić można na metody terapii psychologicznych, wspomagające środki chemiczne i liczne zmiany nawyków.
Leki na rzucenie palenia
Jedną z pomocy w walce z nałogiem tytoniowym są środki farmakologiczne np. środki zawierające cytyzynę. Jego przyjmowanie pomaga stopniowo pozbyć się uzależnienia od nikotyny. Jedno opakowanie, zawierające 100 tabletek, przewidziane jest na pełną kurację.
Cytyzyna, zawarta w tym środku to substancja pochodzenia roślinnego, wpływa na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Jest to najstarsza substancja, jaką stosuje się jako pomoc w rzuceniu palenia [1]. Działa ona pobudzająco, podobnie jak nikotyna, wiążąc się z receptorami nikotynowymi w OUN, a połączenie to jest kilkakrotnie trwalsze niż w przypadku nikotyny.
Nikotynowa terapia zastępcza
Stosowanie leków na rzucenie palenia to jedna z farmakologicznych metod walki z nikotynizmem. Jednak część z nich zawiera inne niż nikotyna substancje np. cytyzynę. Jeżeli środek ma natomiast nikotynę, należy on do grupy środków, określanych zbiorczo jako nikotynowa terapia zastępcza (NTZ). W tym rodzaju leczenia chodzi o podawanie mniejszych dawek nikotyny. Celem jest uniknięcie nieprzyjemnych objawów odstawienia. Jednocześnie pacjent nie wdycha wówczas szkodliwego dymu tytoniowego, zawierającego – poza nikotyną – szereg trujących substancji chemicznych. Do najczęstszych form NTZ należą [2]:
- nikotynowa guma do żucia, mająca 2 do 4 mg nikotyny,
- spray do nosa, zawierający nikotynę,
- plastry nikotynowe (stosowane na skórę, nakładane na całą dobę lub na 16 godzin),
- tabletki, aplikowane podjęzykowo.
Terapie: skuteczne sposoby na rzucenie palenia
W leczeniu uzależnień, w tym uzależnieniu od tytoniu, skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna (CBT) [3]. Wychodzi ona z założenia, że myśli, emocje, fizjologia i zachowania człowieka mają ze sobą ścisły związek. Pacjent odzyskuje wgląd w siebie, co pozwala mu zidentyfikować wzorce, przyczyniające się do nałogowych zachowań. Zaczyna rozumieć, jakie bodźce zewnętrzne i wewnętrzne prowadzą do sięgania po papierosa. Terapeuta pomaga ponadto pacjentowi rozpoznać tzw. sytuacje wysokiego ryzyka, czyli takie, gdzie może dojść do przerwania abstynencji. Uczy również pacjenta nowych sposobów radzenia sobie z emocjami takimi jak np. stres czy złość, które często prowadzą do sięgania po „dymka”. W efekcie pacjent odzyskuje samokontrolę i wypracowuje sobie coraz zdrowsze mechanizmy [4].
Terapia CBT w połączeniu z farmakologiczną metodą leczenia uzależnienia jest korzystniejsza niż każda z tych metod, zastosowana osobno [3]. Warto zauważyć, że w przypadku procesu terapeutycznego pacjent zyskuje niezbędne wsparcie psychologiczne, które często pomaga podtrzymać motywację w walce z nałogiem i zachować abstynencję od papierosów. Znalezienie wsparcia emocjonalnego i mentalnego (nie tylko najbliższych osób, ale i specjalisty) jest również kluczowe dla wielu osób.
Są również osoby, którym w rzuceniu palenia pomagają profesjonalne grupy wsparcia. Zawsze posiada ona lidera – osobę z wykształceniem psychologicznym lub pedagogicznym. Dzieli się ona z grupą swoimi doświadczeniami i sprawuje pieczę nad przebiegiem spotkań. Wspólny cel to coś, co pomaga uczestnikom spotkań wzajemnie się motywować, inspirować i w zaufaniu zmagać się z trudnościami. To, co dzieje się na spotkaniach, pozostaje tajemnicą grupy [5].
Alternatywne (niekonwencjonalne) sposoby rzucania palenia
Metody walki z nikotynizmem to również grupa metod niekonwencjonalnych. Niektórzy dzięki nim zwalczyli chęć zapalenia papierosa. Jakie są to metody?
Akupunktura
Według zwolenników tej wywodzącej się ze starożytnej medycyny chińskiej techniki nakłuwanie odpowiednich miejsc na ciele pomaga pobudzić przepływ energii. W przypadku walki paleniem dotyczy to najczęściej obszarów koło uszu pacjenta. Ma to wzmocnić jego motywację i pomóc mu odtruwać organizm. Metoda ta jest jednak kontrowersyjna, a jej skuteczność poddawana w wątpliwość [6].
Biorezonans jako antynikotynowa terapia
Są kliniki, które oferują terapię biorezonansu, mającą na celu pozbycie się głodu nikotynowego. Pacjentowi podłącza się elektrody (zabieg jest bezbolesny), które stymulują pozbycie się toksyn z organizmu. Te są następnie usuwane przez jelita, skórę oraz nerki. Warunkiem skuteczności ma tutaj być odstawienie innych używek (np. alkoholu czy kawy) przez dobę po zabiegu. Ustąpienie głodu nikotynowego powinno nastąpić do 12 godzin [7]. Badania m.in. tureckich i niemieckich naukowców potwierdzają efektywność tej terapii oraz brak niepożądanych efektów ubocznych [6].
Hipnoza i preparaty ziołowe
Ciekawą metodą w ramach niekonwencjonalnych metod antynikotynowych jest również hipnoza. Pomaga ona wówczas, gdy przez proces rzucania palenia przechodzi osoba mocno do tego zmotywowana. Działanie terapeutyczne polega na przekazywaniu pacjentowi sugestii, które następnie mają wpływać na jego postrzeganie swojego nałogu i zachowania z nim związane [8].
Są również zwolennicy prób leczenia nałogu nikotynowego za pomocą ziół czy ekstraktów roślinnych. Istnieją badania, wskazujące na skuteczność ekstraktu z kudzu (azjatycka roślina pnąca) w leczeniu alkoholizmu. Czy tak samo zadziałałby w przypadku papierosów? Pozostaje poczekać na więcej badań [9].
Domowe sposoby na rzucenie palenia
Przy odpowiedniej motywacji i jasno wyznaczonym celu, rzucenie palenia bywa możliwe bez dodatkowych środków. Jest to wprawdzie trudne, ale niektórzy stawiają na domowe sposoby takie jak:
- aktywność fizyczna, np. bieganie, pobudzająca endorfiny,
- czynności, pozwalające zająć ręce (i uwagę pacjenta) podczas rzucania palenia (np. układanie puzzli, rysowanie, szydełkowanie),
- inne techniki odwracania uwagi, np. liczenie rzeczy dookoła czy skupianie się na swoim oddechu,
- picie ziół, łagodzących napięcie i bezsenność, towarzyszące odstawieniu: melisy albo kozłka lekarskiego,
- unikanie towarzystwa osób, regularnie palących i sytuacji, wzmagających chęć sięgania po papierosa.
Zerwanie z paleniem nie jest łatwe, ale warte wysiłku. To powód do dumy, gdyż wygrywa się z bardzo trudnym przeciwnikiem – własną słabością. Liczne badania i opinie świadczą o widocznej poprawie jakości życia po rzuceniu. Warto skorzystać z wszelkich środków, aby osiągnąć to zwycięstwo. Powodzenia!
Źródła:
- [1] P. Kołodziejczyk, K. Baranowska-Kempisty i inni, Cytyzyna w terapii zaprzestania palenia tytoniu. Medycyna Rodzinna, 2/2020, s. 76-83
- [2] E. Florek, W. Piekoszewski, Nikotynowa Terapia Zastępcza – metoda zerwania z uzależnieniem od tytoniu. Przegląd Lekarski, 2004/61/10, Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- [3] J. K. Czech, TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA W LECZENIU UZALEŻNIEŃ, cz. I. Dostęp online: http://janinaczech.pl/page1.html
- [4] R. Modrzyński, Pokonać uzależnienie. Praktyczne umiejętności dla osób zmagających się z uzależnieniem na podstawie terapii poznawczo-behawioralnej. Wyd. Difin Sp. z o.o., Warszawa 2024 r.
- [5] J. Życińska, O rzuceniu palenia inaczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001 r.
- [6] A. Pihtili, M. Galle, C. Cuhadaroglu i inni, Evidence for the efficacy of a bioresonance method in smoking cessation: a pilot study. Forsch Komplemented, 2014, 21(4), s. 239-245.
- [7] Terapia anynikotynowa metodą biorezonansu. Opis dostępny na stronie Medklinika.eu: https://mediklinika.eu/oferta/biorezonans/terapia-przeciw-nalogom/
- [8] Sorensen G., Beder B., Prible C.R., Pinney J.: Reducing smoking at the workplace: implementing
a smoking ban and hypnotherapy. J. Occup. Environ. Med. 1995, 37(4), str. 453–460 - [9] M. Szulc, Rola greliny w ocenie skuteczności środków przeciwalkoholowych. Rozprawa doktorska, UM w Poznaniu, Poznań 2011 r.
