Jak informują eksperci Krajowego Rejestru Nowotworów, co piąty przypadek zachorowania na raka w krajach europejskich jest powodowany przez palenie papierosów. Bezpośrednie powiązanie pomiędzy paleniem tytoniu a zwiększonym ryzykiem choroby nowotworowej wykazano już w 1986 r. w publikacji Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem poświęconej właśnie paleniu papierosów. Jakie nowotwory są powodowane przez papierosy?
Spis treści
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku ok. 8 milionów ludzi na świecie umiera z powodu palenia papierosów, z czego ok. 1,3 miliona osób to nie aktywni palacze, a osoby narażone na palenie bierne. Jednak aktywnych palaczy wciąż jest bardzo dużo – WHO podaje, że 22,3% światowej populacji to palacze (dane za 2020 r.).
W Polsce odsetek palących jest bardzo podobny. Dane przytoczone w najnowszym raporcie ekspertów Krajowego Rejestru Nowotworów „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2022 roku”, mówią o tym, że w Polsce 21% ludności pali papierosy. Co ciekawe, odsetek ten jest identyczny zarówno wśród mężczyzn i kobiet, chociaż np. na świecie to znacznie częściej mężczyźni sięgają po papierosy (36,7% męskiej populacji światowej według WHO) niż kobiety (7,8% kobiecej populacji światowej według WHO).
Nikotyna przyczyną nowotworów?
Chociaż o możliwym wpływie palenia papierosów na zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów wiadomo już od blisko 4 dekad, to dla wielu osób ciekawostką może okazać się fakt, że nikotyna nie znajduje się na liście substancji rakotwórczych np. rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy. Wszystko dlatego, że nikotyna sama w sobie nie jest uznawana za substancję, która powoduje raka. Wręcz przeciwnie znajduje się ona na wykazie leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia, gdyż jako nikotynowa terapia zastępcza, może być wykorzystywana jako narzędzie zaprzestania palenia papierosów dla osób uzależnionych.
Wykazano, że palenie papierosów nie tylko zwiększa ryzyko zachorowania na raka, ale wręcz jest to główna przyczyna raka, której można uniknąć. Co wskazuje na to, że przyczyną raka mogę być np. toksyczne substancje chemiczne w dymie papierosowym. Niewątpliwie zatem zdrowotne konsekwencje palenia papierosów są bardzo poważne, a co najważniejsze, w znacznym stopniu możliwe do wyeliminowania, co podkreślają sami badacze.
Jakie nowotwory wywołuje palenie papierosów?
Skoro wiadomo, że istnieje pozytywna korelacja pomiędzy paleniem papierosów a nowotworami, to warto przekonać się, czy palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na wszystkie rodzaje raka? Z badań wynika, że palenie zwiększa ryzyko raka następujących rodzajów:
- rak płuc;
- rak krtani;
- rak wątroby;
- rak wargi dolnej;
- rak jamy ustnej;
- rak pęcherza moczowego;
- rak gardła;
- rak przełyku;
- rak trzustki;
- rak nerki;
- rak jamy nosowej;
- tak trzustki.
Nieco inaczej jest w przypadku innych nowotworów, w których nie stwierdzono korelacji. Jest to np. rak prącia, rak jelita grubego, ale też i rak żołądka. Ten ostatni jednak w innych opracowaniach bywa zaliczany do grupy, którą można określić jako „rak od palenia papierosów”. Takie informacje przedstawia np. American Cancer Society, czyli jedna z czołowych amerykańskich organizacji non-profit zajmująca się przeciwdziałaniem chorobom nowotworowym. Na jej liście znajduje się w tej kategorii także rak szyjki macicy. Co ciekawe, w danych rzadko pojawia się rak piersi i wpływ palenia na jego powstawanie.
Czy bierne palenie ma wpływ na rozwój nowotworów?
Jak się okazuje, zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory ma nie tylko osoba paląca, ale także osoba niepaląca, która przebywa w pobliżu dymu papierosowego, czy tzw. bierny palacz. Eksperci Krajowego Rejestru Nowotworów ostrzegają, że w grupie szczególnie narażonej na bierne palenie są dzieci rodziców palaczy. Bierne palenie może nawet prowadzić do powstania raka płuca u osób, które nigdy nie paliły papierosów. Dla przykładu amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), czyli agencja rządowa mająca na celu zapobieganie chorobom, podaje szacunki, według których w USA rocznie ponad 7,3 tysiąca osób umiera z powodu raka płuca wynikającego z biernego palenia.
Czy zaprzestanie palenia zmniejsza ryzyko raka?
Jak bardzo intensywność palenia wpływa na ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe? Czy jest ono zależne od liczby wypalanych papierosów? Czy rzucenie palenia sprawia, że zmniejsza się ryzyko zachorowania na raka? Pozostając przy danych, na które powołuje się CDC, okazuje się, że zaprzestanie palenia może spowodować, że spada ryzyko zachorowania na kilkanaście rodzajów nowotworów, wliczając w to m.in. raka płuc, raka pęcherza moczowego, gardła i inne.
Z kolei polscy eksperci z Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują, że większa liczba wypalanych papierosów ma z kolei wpływ na wyższe ryzyko zachorowania na raka, a jednocześnie nie istnieje coś takiego jak bezpieczna liczba wypalanych papierosów. Jeżeli zatem jesteś w nałogu i nie chcesz ryzykować zachorowania na nowotwór złośliwy, najlepszym, co możesz dla siebie zrobić, jest sięgnięcie po wszelkie dostępne sposoby, by rzucić palenie i na dobre uwolnić się od papierosów.
Źródła:
- [1] https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/tobacco/health-risks-of-smoking-tobacco.html
- [2] https://www.cdc.gov/tobacco/about/cigarettes-and-cancer.html
- [3] Jacob L, Freyn M, Kalder M, Dinas K, Kostev K. Impact of tobacco smoking on the risk of developing 25 different cancers in the UK: a retrospective study of 422,010 patients followed for up to 30 years. Oncotarget. 2018 Apr 3;9(25):17420-17429. doi: 10.18632/oncotarget.24724. PMID: 29707117; PMCID: PMC5915125.
- [4] Krajowy Rejestr Nowotworów, Palenie tytoniu, https://onkologia.org.pl/pl/palenie-tytoniu
- [5] Wojciechowska U., Didkowska J.A., Barańska K., Miklewska M., Michałek I., Olasek P., Jawołowska A., Nowotwory złośliwe w Polsce w 2022 roku, Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2024.
- [6] Zhi Jing Phua, Robert J. MacInnis, Harindra Jayasekara, Cigarette smoking and risk of second primary cancer: a systematic review and meta-analysis, Cancer Epidemiology, Volume 78, 2022, 102160, ISSN 1877-7821, https://doi.org/10.1016/j.canep.2022.102160. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877782122000650)
