Aby osiągnąć sukces w rzucaniu palenia i zrywaniu z innymi nałogami, kluczowa jest motywacja. Jej wysoki poziom jest konieczny nie tylko na początkowym etapie walki z uzależnieniem, przy podjęciu decyzji o rezygnacji z papierosów, ale również przez cały okres abstynencji. Jak działają mechanizmy motywacyjne i skąd czerpać siłę do walki z nikotynizmem?
Spis treści
Czym jest motywacja?
Motyw w najszerszym sensie można rozumieć jako przyczynę naszego zachowania. Te przyczyny mogą być biologiczne, społeczne oraz psychologiczne. Warto tutaj zauważyć, że głód nikotynowy trzeba rozpatrywać jako biologiczną motywację do palenia. Walka z nałogiem jest więc walką pomiędzy różnymi motywami – tymi skłaniającymi do sięgnięcia po papierosa i tymi, które nas od tego odwodzą.
Motywację charakteryzuje kilka istotnych czynników. Jednym z najważniejszych jest wzbudzanie energii do działania. Czynnik motywujący to nie tylko teoretyczny argument, który jednostka rozumie na poziomie intelektualnym, ale nic z nim nie robi. Każdy palacz przecież wie doskonale, że palenie źle wpływa na zdrowie, ale nie każdego skłania to do rzucenia. Dopiero kiedy dany czynnik pobudza do działania, można nazwać go motywującym.
Motywacja prowadzi do ukierunkowania wysiłku na cel, czyli do konkretnego działania, mającego zbliżyć jednostkę do określonego wyniku. W przypadku palenia takim wysiłkiem może być ograniczanie palenia lub próba wytrzymania w całkowitej abstynencji, ale także wszystkie działania związane z sięganiem po pomoc – konsultacja z lekarzem, psychologiem czy aktywne szukanie informacji o sposobach zerwania z nałogiem.
Skoro motywacja związana jest z aktywnym dążeniem do celu, dla jej powstania spełnione muszą być dwa warunki: cel musi być postrzegany przez jednostkę po pierwsze jako użyteczny, a po drugie osiągalny.
Najważniejsze motywy do rzucenia palenia
Do zerwania z nałogiem nikotynowym motywują ludzi różne kwestie. Siła, z jaką działają poszczególne argumenty, jest w dużej mierze indywidualna i zależy od osobowości, światopoglądu czy życiowych priorytetów jednostki. Istnieje jednak kilka zasadniczych motywów, które palacze wymieniają najczęściej.
- Własne zdrowie
Zadbanie o własne zdrowie to jedno z najważniejszych i najczęściej wymienianych źródeł motywacji. Palenie ma bardzo duży wpływ na organizm, a jego efekty dotykają praktycznie wszystkich tkanek i organów.
Dobroczynne efekty rzucenia palenia zaczynają być widoczne bardzo szybko. Wielu palaczy myśli jednak o zdrowiu w kategoriach zero-jedynkowych. Uważają, że dopóki nie mają postawionej diagnozy jakiejś poważnej choroby, dopóty mogą palić, zapominają jednak o ciągłym, toksycznym wpływie tytoniu, spadku kondycji, pogorszeniu wydolności oddechowej czy częstszym zapadaniu na różne infekcje.
Wciąż, mimo szeroko zakrojonych kampanii informacyjnych, wiele osób uważa, że jedyną poważną konsekwencją palenia jest rak płuc. Wiedza o innych efektach działania dymu tytoniowego na organizm, szczególnie tych widocznych na co dzień, może być ważnym argumentem do zmiany zachowania.
- Zdrowie i komfort bliskich
Dla niektórych ludzi najsilniejszym motywatorem będzie troska o najbliższych. Badania pokazują, że bierne wdychanie dymu tytoniowego jest nawet bardziej szkodliwe niż palenie aktywne. W tzw. dymie bocznym papierosa znajduje się znacznie więcej szkodliwych substancji niż w dymie przechodzącym przez filtr papierosa i wciąganym przez palacza.
Bierne palenie jest szczególnie szkodliwe dla kobiet w ciąży i dzieci. Dym tytoniowy zawiera substancje, które mogą upośledzać rozwój płodu, prowadząc do licznych chorób i powikłań. Palenie przy dzieciach nie tylko negatywnie wpływa na ich zdrowie, jest również bardzo złym przykładem. Badania jasno wskazują na to, że dzieci palaczy same częściej popadają w nałóg nikotynowy.
- Ekonomia
Trzecim najważniejszym motywem do rzucenia palenia podawanym przez palaczy są względy ekonomiczne. Nałogowi palacze rocznie wydają na papierosy średnio 5 tysięcy złotych. To niebagatelna suma, która wystarczy np. na zagraniczne wakacje.
Jeśli więc nie przekonują cię argumenty o zdrowiu twoim i twoich bliskich, warto może zadbać przynajmniej o stan portfela. Zaoszczędzone na papierosach pieniądze warto, przynajmniej przez kilka pierwszych miesięcy abstynencji, odkładać do skarbonki. Dzięki temu efekty rzucenia palenia będą wyraźnie widoczne, a rosnąca suma zwiększy motywację.
Wsparcie z zewnątrz
Głód nikotynowy przy zrywaniu z nałogiem jest bardzo silny i niełatwo wypracować odpowiednio silną motywację do zachowania abstynencji. Na szczęście nie musisz być zdany tylko na siebie. Warto zadbać o system wsparcia społecznego. Swoją rolę mają tu nie tylko bliskie osoby, ale również lekarz, psycholog czy grupy pomocowe.
Inni ludzie mogą być doskonałym źródłem argumentów do zaprzestania palenia. Pomogą nie tylko ustalić priorytety i znaleźć powody do abstynencji nikotynowej. Mogą również przedstawić nowe metody walki z nałogiem.
Warto podjąć walkę nałogiem z kimś innym – członkiem rodziny, przyjacielem lub członkami grupy wsparcia w twoim mieście albo w internecie. Wzajemny doping, a nawet elementy rywalizacji to ważne elementy motywacji do zmiany.
Jak widać, motywów do rzucenia palenia jest wiele. Istotne, aby znaleźć takie, które są ważne dla ciebie – odpowiadają twoim celom życiowym, ambicjom i systemowi wartości.
