Nikotyna wchłaniana przez organizm wraz z dymem papierosowym nie jest dla niego obojętna. Istnieje wiele badań dotyczących wpływu palenia na stan kości oraz ewentualne późniejsze choroby. Czy palenie rzeczywiście zwiększa ryzyko osteoporozy?
Palenie papierosów szkodzi zdrowiu, o czym nie trzeba już nikomu przypominać. Najczęściej jednak kojarzy się z chorobami nowotworowymi, między innymi z rakiem płuc. Niestety, problemów zdrowotnych wynikających z negatywnego działania wyrobów tytoniowych jest o wiele więcej. Można zaliczyć do nich zwiększone ryzyko chorób serca i mózgu, obniżenie płodności u mężczyzn i trudności z zajściem w ciążę przez kobiety. Papierosy zwiększają również prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy. Wystarczy palić jedną paczkę dziennie, aby zwiększyć ryzyko tej choroby aż o 60%.
Ryzyko to może zostać zwiększone przez picie alkoholu, który – spożywany w dużych ilościach – wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu. Przy niedoborze minerałów (przede wszystkim wapnia) w organizmie pojawia się problem demineralizacji tkanki kostnej, próchnica zębów, a czasami również zaburzenia rytmu serca. Nawet niska ekspozycja na dym tytoniowy może prowadzić do niektórych chorób serca, chorób naczyń obwodowych oraz przewlekłych chorób płuc.
Spis treści
Negatywne skutki palenia papierosów
Badania nad wpływem nikotyny na organizm przyniosły odpowiedzi na wiele pytań, jednak nadal trudno jest określić, czy palenie jest bezpośrednią przyczyną spadku gęstości kości. Podkreśla się natomiast, że osoby palące często spożywają większą ilość alkoholu i uprawiają mniej sportu, co potęguje negatywny wpływ tytoniu na zdrowie. Wszystkie te czynniki zwiększają ryzyko osteoporozy, a co za tym idzie – złamań osteoporotycznych.
Palenie papierosów utrudnia dopływ krwi do kości, niekorzystnie wpływa na hormony i enzymy pełniące funkcje regulacyjne tkanki kostnej. Według naukowców zaprzestanie palenia umożliwia spowolnienie utraty masy kostnej, jednak ta kwestia wciąż pozostaje przedmiotem badań.
Nikotyna nie tylko zwiększa ryzyko osteoporozy, ale może też doprowadzić do paradontozy i wypadania zębów. Palenie znacznie zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, podnosząc pH kwasu żołądkowego, co utrudnia wchłanianie się wapnia. Aby dokładnie ustalić, jak palenie papierosów działa na tkankę kostną, badacze przeanalizowali aktywność genetyczną osób palących i niepalących. Po przeanalizowaniu wyników badań okazało się, że w pierwszym przypadku organizm produkuje nadmierne ilości dwóch białek, które sprzyjają produkcji osteoklastów, a osteoporoza wynika właśnie z przewagi liczebności osteoklastów (powodujących rozbijanie tkanki kostnej) nad osteoblastami (komórkami kościotwórczymi).
Palenie papierosów a osteoporoza
Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która prowadzi do złamań nawet w wyniku niewielkiego urazu. Dzieje się tak na skutek postępującego ubytku masy kostnej i osłabienia struktury przestrzennej kości. Złamania najczęściej dotyczą kości przedramienia, szyjki kości udowej, a także kręgosłupa.
Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która prowadzi do złamań nawet w wyniku niewielkiego urazu. Dzieje się tak na skutek postępującego ubytku masy kostnej i osłabienia struktury przestrzennej kości. Złamania najczęściej dotyczą kości przedramienia, szyjki kości udowej, a także kręgosłupa.
Palenie papierosów a kości – osteoporoza pierwotna i wtórna
Osteoporoza dzieli się na pierwotną i wtórną, przy czym ta pierwsza występuje o wiele częściej. Zwykle jest konsekwencją starzenia się organizmu człowieka, w tym układu szkieletowego. U kobiet pojawia się najczęściej po menopauzie, a u mężczyzn w podeszłym wieku. Utrata gęstości kości jest procesem związanym z wiekiem, jednak nie każdego musi to schorzenie dotknąć. Co ważne, można spowolnić ten proces lub go przyspieszyć poprzez zmianę stylu życia. Tym, co przyspiesza rozwój osteoporozy, jest między innymi palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej, zła dieta oraz niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne i w konsekwencji tego niedobór witaminy D.
Jeśli chodzi o osteoporozę wtórną, to występuje ona o wiele rzadziej i może być konsekwencją stosowania niektórych leków lub wynikać z innych chorób. Może zaatakować osobę w każdym wieku, nie tylko w podeszłym. Do przyczyn jej powstawania można zaliczyć między innymi choroby układu pokarmowego przebiegające z zaburzeniami wchłaniania, przewlekłe zapalne choroby reumatyczne, cukrzycę, przedwczesną menopauzę, nadczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc oraz inne zaburzenia hormonalne. Do leków sprzyjających powstaniu osteoporozy wtórnej należą glikokortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe i heparyna.
Źródła:
- A. Kopiczko, J. Cieplińska, Wpływ palenia papierosów na gęstość mineralną i masę tkanki kostnej u mężczyzn, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 20, 2014, nr 4, s. 449–452.
- A. Kopiczko, K. Gryko, M. Łopuszańska-Dawid, Bone mineral density, hand grip strength, smoking status and physical activity in Polish young men, „HOMO – Journal of Comparative Human Biology” 2018, s. 209–221.
- Palenie papierosów osłabia kości, Nauka w Polsce 9.08.2012, link (dostęp: 27.01.2022).
- A. Kopiczko, Palenie papierosów a zdrowie kości, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej 15.12.2020, link (dostęp: 27.01.2021).
- I. Kazimierska, Jak palenie papierosów osłabia kości, Puls Medycyny 1.08.2012, link (dostęp: 27.01.2021).
