Astma to przewlekła choroba dolnych dróg oddechowych. Zawsze jest uciążliwa, niekiedy niebezpieczna dla życia. Współczesna medycyna pomaga ją kontrolować szybko działającymi lekami, lecz jest zazwyczaj nieuleczalna. Przybliżamy związki astmy z paleniem papierosów, oparte na wiedzy medycznej i dowodach naukowych.
Palenie a choroby układu oddechowego
Dym tytoniowy podrażnia drogi oddechowe i jest to zapewne fakt znany wszystkim palaczom – a przynajmniej pamiętany z pierwszych prób palenia papierosów. Organizm usiłuje się regenerować i stąd bierze się przyzwyczajenie do zadymiania, ale to niestety tylko pozory. Im więcej palenia, tym bardziej zniszczone płuca.
Niemal wszystkie możliwe choroby układu oddechowego są albo wywołane, albo zaostrzane przez papierosy: infekcje wirusowe, zapalenia oskrzeli i płuc, rozedma, gruźlica, grypa, nowotwory, POChP, a także astma. Warto rzucić dla zdrowia swojego i swoich bliskich, wykorzystując wszelką pomoc, także farmakologiczną – np. Recigar. Dzieci rodziców palących mają – mówiąc w skrócie – trudniej w życiu. Podtruwanie utrudnia im zdrowy rozwój, a życie z nałogowcami nastręcza problemów rodzinnych. Mają też większą szansę na przejęcie tego uzależnienia.
Czym jest astma i jak działa na układ oddechowy chorego?
Astma oskrzelowa to niejednorodna choroba zapalna układu oddechowego. Nie istnieje żaden test jednoznacznie wykrywający astmę, ale ma ona pewne charakterystyczne objawy:
- zwężenie (obturacja) dróg oddechowych;
- przewlekły stan zapalny;
- świszczący oddech i duszność;
- kaszel i ucisk w klatce piersiowej.
Symptomy mają bardzo zmienne nasilenie, lecz są krótkotrwałe. Wiele czynników wpływa na tę chorobę, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Narażenie na zbyt wiele z nich prowadzi do rozwoju lub zaostrzenia choroby. Spośród czynników zewnętrznych warto wymienić zanieczyszczenia powietrza (dym, kurz, sierść zwierząt, opary niektórych chemikaliów). Ataki astmy wywołuje także stres.
Jak palenie wpływa na osoby z astmą?
Układ oddechowy w pewnym sensie jest przystosowany do wdychanych zanieczyszczeń. Nie są one jednak dlań obojętne, zwłaszcza jeśli ich źródło co chwila znajduje się w ustach. Dym tytoniowy jest szkodliwy dla astmatyków na kilka różnych sposobów – przyjrzyjmy się im.
Krótkoterminowe skutki
Nabłonek wyścielający oskrzela pełni funkcje ochronne, lecz z powodu przewlekłego zapalenia u chorych na astmę jest on uszkodzony. Powoduje to wyższą wrażliwość na wszelkie czynniki podrażniające, w tym dym tytoniowy. Taki bodziec może spowodować silny skurcz oskrzeli. Ponadto zdrową reakcją na podrażnienia jest wytwarzanie śluzu. W astmie zaś często mamy do czynienia z jego nadprodukcją. Dwie przyczyny obturacji dróg oddechowych są więc zaostrzane przez palenie. Dla osoby chorej oznacza to ryzyko ciężkich napadów astmy: silny kaszel i duszności, a w skrajnych przypadkach zatrzymanie oddechu.
Długoterminowe skutki
Podrażniające substancje z dymu zwiększają nadreaktywność dróg oddechowych. Oznacza to, że palenie tytoniu z czasem powoduje zaostrzenie choroby. Obturacja staje się przewlekła, prowadząc do POChP. Choroba ta bywa mylona z astmą, lecz różnica jest zasadnicza. Astmę można kontrolować za pomocą inhalatorów z wziewnymi kortykosterydami, natomiast w POChP płuca nieodwracalnie degradują, aż do śmierci.
Co więcej, ciągła walka z podtruwaniem przez nikotynę, tlenek węgla i substancje smoliste obciąża układ odpornościowy. Dlatego palacze ciężej przechodzą infekcje, które powodują dodatkowe kłopoty z oddychaniem i kaszel – niebezpieczne dla astmatyków.
Palenie a rozwój astmy – czy może ją wywołać?
Nie istnieje pojedyncza przyczyna astmy – jest ona wynikiem interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. Najważniejsze z nich występują we wczesnym okresie życia. Unikanie czynników ryzyka, zwłaszcza w okresie prenatalnym i u dzieci, pomaga uniknąć tej choroby. Naczelną przyczyną jest bierne palenie papierosów – zwiększa ono ryzyko astmy u dziecka szczególnie w przypadku, kiedy pali matka w ciąży. Ryzykowne jest także palenie przez domowników starszych dzieci.
U dorosłych dym tytoniowy jest czynnikiem ryzyka zwężenia dróg oddechowych, co prowadzi do astmy lub POChP. Wykazały to badania podłużne, przeprowadzone na kilkunastu tysiącach Duńczyków w latach 1976-1994. Testowano wydolność wentylacji płuc w grupach osób palących i niepalących, z astmą i bez. Okazało się przy tym, że w wielu przypadkach palenie działało na płuca gorzej niż choroba.
Palenie bierne a astma – zagrożenie dla dzieci i dorosłych
Liczne badania zdrowia osób palących wykazały różnice między głównym i bocznym strumieniem dymu papierosowego. To ta sama różnica, co między paleniem czynnym i biernym. To pierwsze ma gorsze skutki medyczne, jednak lista zagrożeń wynikających z obu typów palenia jest zbliżona.
Młode płuca rosną i rozwijają się aż do zakończenia okresu dojrzewania. Proces ten jest podatny na zaburzenia, pochodzące ze środowiska. Narażenie na dym tytoniowy młodych ludzi sprawia, że mogą nie nie osiągnąć pełni rozwoju. Wykazano związek statystyczny pomiędzy biernym paleniem a nasileniem objawów astmy u nastolatków. Zamieszkiwanie z palaczem sprawiało, że objawy zakłócały sen i potrzebne były większe dawki leków.
Rzucenie palenia przy astmie – co się zmienia?
Zacznijmy od oczywistości, którą bezwzględnie nakazują lekarze: w przypadku astmy palenie jest wykluczone. Należy natychmiast je rzucić, wyeliminować palenie bierne, nawet unikać przechodzenia przez miejsca, gdzie ktoś pali. Zaledwie kilka wdechów dymu może spowodować silny atak kaszlu, bólu i duszności.
Poprawa stanu zdrowia astmatyków po rzuceniu palenia prawdopodobnie nie jest związana z samą chorobą, lecz ze stopniową regeneracją organizmu. To dość logiczne: płuca usiłują oczyszczać się cały czas, lecz dopiero po zaprzestaniu palenia są w stanie dokończyć ten proces. Wykazano w każdym razie, że szansa na zachorowanie na astmę u osób zdrowych spada w ciągu 5 lat po rzuceniu palenia [8]. Ponadto astmatycy są w stanie łatwiej kontrolować swoją chorobę lekami, jeśli nie palą.
Podsumowanie – palenie to wróg numer jeden w astmie
Podsumowując, mnóstwo przypadków astmy jest wywołanych i zaostrzanych przez palenie papierosów. Podczas diagnozy tej choroby lekarze z całą pewnością będą pytać o ten nałóg. I słusznie nakażą go rzucić jak najprędzej. Jeśli obawiasz się, że dotyczy Cię astma, rozpocznij walkę z uzależnieniem już dziś! Pamiętaj – skłonność do zachorowania jest dziedziczna, więc może dotyczyć też Twoich dzieci. Sięgnij po pomoc Recigar i wygraj z papierosem!
Źródła:
- [1] Palenie tytoniu a choroby układu oddechowego. jakrzucicpalenie.pl, 17.12.2021. Dostęp online: https://jakrzucicpalenie.pl/palenie-tytoniu-a-choroby-ukladu-oddechowego/
- [2] Palenie papierosów i grypa – łatwa droga do niewydolności oddechowej. podyplomie.pl, 18.08.2022. Dostęp online: https://podyplomie.pl/grypa/posts/632
- [3] K. Urban, Rozedma płuc – przyczyny, objawy, leczenie. Enelzdrowie, 04.10.2019. Dostęp online: https://enel.pl/enelzdrowie/zdrowie/rozedma-pluc-przyczyny-objawy-leczenie
- [4] P. Lange, J. Parner, J. Vestbo, P. Schnohr, G. Jensen, A 15-year follow-up study of ventilatory function in adults with asthma. New England Journal of Medicine, 339 (1998), pp. 1194-1200
- [5] Glogbal Initiative for Asthma, Global Strategy for Asthma Management and Prevention (2018 Update). Dostęp online: www.ginasthma.org
- [6] F. Mejza, Astma u palaczy. Medycyna praktyczna dla pacjentów, 12.06.2017. Dostęp online: https://www.mp.pl/pacjent/astma/wszystkooastmie/cowartowiedziec/46075,astma-u-palaczy
- [7] A. L. Merianos, R. A. Jandarov, E. M. Mahabee-Gittens, Association of secondhand smoke exposure with asthma symptoms, medication use, and healthcare utilization among asthmatic adolescents. J Asthma. 2019 Apr;56(4):369-379.
- [8] N.S. Godtfredsen, P. Lange, E. Prescott, M. Osler, J. Vestbo, Changes in smoking habits and risk of asthma: a longitudinal population based study. European Respiratory Journal 2001 18(3): 549-554
