Astma to powszechne schorzenie układu oddechowego, uznane za chorobę cywilizacyjną. Może mieć związek z niekorzystnymi warunkami klimatycznymi, zanieczyszczeniem miejskim, niebezpiecznymi warunkami w pracy, a także z niehigienicznym trybem życia. W jaki sposób nawyki, takie jak palenie papierosów, mogą wpłynąć na rozwój, przebieg i sposób leczenia astmy? Czy ryzyko rozwoju lub nasilenia astmy zwiększa się w przypadku biernego palenia, lub sięgania po e-papierosy?
Spis treści
Wpływ palenia na układ oddechowy
Dym tytoniowy wchłania się do organizmu w dużej części przez układ oddechowy. Jedynie częściowo przenika do układu pokarmowego (na skutek połykania śliny z zawartością szkodliwych składników).
Istnieje mnóstwo badań naukowych, które potwierdzają negatywny wpływ palenia na układ oddechowy, a także na zwiększenie ryzyka rozwoju raka płuc. Dym tytoniowy, który najpierw jest wdychany prosto z papierosa, a następnie z powietrza, w którym się unosi, może wywołać nieodwracalne skutki w organizmie.
Analiza przeprowadzona przez Ewę Florek i opublikowana w czasopiśmie „Alkoholizm i narkomania” wykazała, że we wydychanym dymie tytoniowym znajdują się przede wszystkim:
- tlenek węgla,
- amoniak,
- rlenek azotu,
- cyjanowodór,
- formaldehyd,
- nikiel,
- ołów,
- kadm,
- metan,
- aldehyd octowy.
Analiza przeprowadzona przez American Cancer Society wykazała dodatkowo, że w samym dymie papierosowym znajduje się blisko 7 tysięcy różnych związków chemicznych, z czego aż 250 może być szkodliwych dla organizmu, a 70 działać kancerogennie.
Związki te mają większe lub mniejsze działanie kancerogenne, czyli sprzyjające rozwojowi chorób nowotworowych. Niektóre z nich są obecne nawet w gazach jelitowych oraz w kale, więc odznaczają się bardzo dużą toksycznością.
Astma a palenie papierosów
Badania opublikowane na łamach magazynu „Current Opinion in Pulmonary Medicine” jednoznacznie wykazały, że to nie astma sama w sobie, ale przede wszystkim palenie papierosów odpowiada za złe rokowania, jeśli chodzi o przebieg i konsekwencje choroby. Z kolei w „European Respiratory Journal” opublikowano analizę statystyczną, z której wynika, że ok. 20% astmatyków nie rezygnuje z palenia papierosów, co wpływa na zaostrzenie schorzenia.
Ponadto badanie opisane w „BMC Pulmonary Medicine” wykazało, że także palenie e-papierosów, które były reklamowane jako bezpieczniejsze dla zdrowia, zwiększa ryzyko rozwoju astmy aż o 39%.
Już w latach 70. XX wieku Amerykański Doradczy Komitet Badań nad Tytoniem i Zdrowiem opublikował badania, z których jasno wynikało, że istnieje oczywisty związek między paleniem a rozwojem chorób układu oddechowego, nie tylko astmy, ale także np. POChP.
Wykazano ponadto, że astma zazwyczaj rozwija się u byłych lub obecnych palaczy. Osoby, które nigdy nie paliły ani nie miały kontaktu z dymem tytoniowym (tzw. bierne palenie), według przeprowadzonego badania są znacznie mniej obciążone pojawieniem się objawów astmy czy ostrych infekcji dróg oddechowych. Dotyczy to nie tylko astmy oskrzelowej, która diagnozowana jest najczęściej, ale także innych jej rodzajów, takich jak astma alergiczna.
W tym przypadku dym tytoniowy może być czynnikiem alergizującym i nasilać objawy, takie jak zaburzenie przepływu powietrza na skutek obrzęku błony śluzowej dróg oddechowych i remodelingu w obrębie ich ścian (tzw. obturacja dróg oddechowych).
Astma a bierne palenie
Zaburzenie czynności płuc może wystąpić także u biernych palaczy. Badanie przeprowadzone przez naukowców z Imperial College w Londynie wykazało, że dzieci, które mieszkają z palącymi rodzicami lub często przebywają wśród palaczy, są o wiele bardziej narażone nie tylko na samo wystąpienie astmy, ale także na ciężki przebieg choroby.
Długotrwałe wdychanie dymu tytoniowego może ponadto doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń w strukturze płuc i wywołać przewlekłe zaburzenia czynnościowe.
Wpływ rzucenia palenia na przebieg astmy
Korzyści z rzucenia palenia jest wiele — to przede wszystkim poprawa jakości oddychania, kondycji fizycznej, a także cofnięcie się niektórych zmian chorobowych. Badacze z American Cancer Society wykazali, że niemal natychmiast po wypaleniu ostatniego papierosa organizm zaczyna proces oczyszczania. W ciągu kilkunastu minut lub godzin poprawia się krążenie krwi, ciśnienie ulega obniżeniu, a zmysły się wyostrzają.
Rzucenie palenia może pozwolić na zmniejszenie objawów astmy oraz na skuteczniejsze leczenie w ciągu kilku lat od wypalenia ostatniego papierosa. Dym tytoniowy zwiększa oporność organizmu na glikokortykosteroidy, stosowane w leczeniu wielu postaci astmy, przez co znacznie hamuje postępy farmakoterapii, czasem całkowicie uniemożliwiając sukces terapeutyczny.
Aby rzucić palenie, pacjenci często wybierają produkty dostępne w aptekach bez recepty. Zwykle takie preparaty występują pod postacią tabletek, plastrów lub gum do żucia. Zawierają one terapeutyczne dawki nikotyny lub cytyzyny — jak np. lek Recigar. Cytyzyna to alkaloid pochodzenia roślinnego, który wpływa na układ nerwowy, pobudzając go w podobny sposób jak nikotyna. Podczas kuracji stężenie substancji zmniejsza się wraz z kolejnymi dniami (dlatego blister ma specjalne oznaczenia, aby preparat był stosowany w odpowiedniej kolejności). Dzięki temu stopniowo zmniejsza się zapotrzebowanie organizmu na nikotynę i uwalnia od nałogu.
Bibliografia
- https://asthmarp.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40733-016-0025-7
- Starek A., Toksykologia dymu tytoniowego, w: „Zdrowotne następstwa palenia tytoniu w Polsce”. W. Zatoński, K. Przewoźniak, Warszawa 1992, s. 51–73
- Florek E., Skład chemiczny i kancerogenny dymu tytoniowego, „Alkoholizm i Narkomania, 1999, nr 3, s. 333–347
- Polosa R., Thoonson N.C., Palenie i astma: niebezpieczne związki, „European Respiratory Journal”, 2013, nr 41, s. 716–26
- Palenie tytoniu. Wpływ na zdrowie i program walki z nałogiem, pod red. J. Milanowskiego, Lublin 2001
- https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C399326%2Cbierne-palenie-pogarsza-stan-dzieci-z-astma.html
- Solinas A. i in., Vaping effects on asthma: results from a web survey and clinical investigation, „Internal and Emergency Medicine”, 2020, r. 15, nr 4, s. 663–671
