Palenie papierosów a rak szyjki macicy

Nowotwory złośliwe są drugą najczęstszą przyczyną śmierci wśród Polek i Polaków. Według danych z 2020 roku, aż 20% zgonów wśród kobiet stanowiły nowotwory złośliwe. Jednym z nowotworów, który przyczynił się do tej dramatycznej statystyki, jest rak szyjki macicy. Jaki jest związek palenia papierosów z zachorowaniami na rozwój nowotworu szyjki macicy? O tym w dalszej części artykułu.

Spis treści

Czym jest rak szyjki macicy?

Rakiem szyjki macicy nazywamy złośliwy nowotwór atakujący komórki szyjki macicy, czyli elementu narządu rodnego kobiety odpowiedzialnego za utrzymanie wewnątrz macicy rozwijającej się ciąży. Do rozwoju nowotworu dochodzi najczęściej w tzw. strefie granicznej pomiędzy dwoma typami komórek śluzówki szyjki macicy.

Na świecie na raka szyjki macicy choruje rocznie około 570 tysięcy kobiet, a aż 60% z nich umiera, głównie z powodu zbyt późnego rozpoznania choroby. Szczytem zachorowań jest okres pomiędzy 50. a 60. rokiem życia.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem HPV?

Wirus brodawczaka ludzkiego, czyli HPV, przenosi się wśród populacji ludzkiej drogą płciową. Szacuje się, że nawet 80% osób aktywnych seksualnie zaraża się wirusem nawet kilka razy w ciągu swojego życia. Jednak dla znacznej większości z nich samo zakażenie przybiera formę bezobjawową, zdolną do zwalczenia przez układ odpornościowy. Niestety istnieją również zakażenia przetrwałe, które bytują w organizmie przez wiele lat, prowadząc do rozwoju raka szyjki macicy.

Objawy raka szyjki macicy

Wczesny rak szyjki macicy najczęściej nie daje żadnych objawów. Dopiero w zaawansowanym stadium pojawiają się takie objawy, jak:

krwiste upławy o nieprzyjemnym zapachu i brunatnej barwie,
krwawienie przy stosunku,
ból w podbrzuszu i miednicy,
nadciśnienie,
krew w moczu i stolcu,
obrzęki nóg,
bolesne parcia na mocz i stolec.

Papierosy a rak szyjki macicy

U kobiet palących papierosy rak szyjki macicy występuje częściej niż u pań, które nie uzależniły się od tytoniu. Kobiety palące muszą liczyć się z dwukrotnie większym ryzykiem zachorowania na nowotwór wywołany wirusem HPV niż niepalące, ponieważ rak szyjki macicy jest jednym z nowotworów tytoniozależnych.

W jaki sposób poznano wpływ palenia tytoniu na rozwój tego typu nowotworu? Naukowcy znaleźli w komórkach śluzówki szyjki macicy kobiet palących papierosy szkodliwe cząsteczki dymu papierosowego. Na tej podstawie wysnuli wniosek, że kancerogeny (rakotwórcze substancje) uszkadzają DNA zdrowych komórek oraz mają zdolność do stymulowania wirusa HPV do integrowania się z ludzkim DNA. Regularne palenie tytoniu osłabia również układ odpornościowy, co utrudnia walkę z ewentualną infekcją HPV i zwiększa ryzyko wystąpienia raka.

Jak można leczyć raka szyjki macicy?

Leczenie raka szyjki macicy na wczesnym etapie jest możliwe dzięki zabiegowi chirurgicznemu. Im wcześniej rozpoznany zostanie nowotwór, tym łatwiej jest zachować macicę. Jeżeli sytuacja chorobowa na to pozwala, wycinana jest jedynie sama szyjka macicy oraz pobliskie węzły chłonne. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do wycięcia całej macicy (histerektomii) oraz przymacicza i pobliskich węzłów chłonnych. Jako leczenie uzupełniające po zabiegu chirurgicznym stosuje się radioterapię, aby wyeliminować ewentualne pozostałości komórek nowotworowych.

W przypadku, gdy nowotwór szyjki macicy został rozpoznany zbyt późno i leczenie operacyjne jest niemożliwe, pacjentki są poddawane radio- i chemioterapii w tym samym momencie. W dalece zaawansowanym stadium nowotworu pacjentkom podaje się radio- i chemioterapię paliatywną oraz leczenie objawowe, aby uśmierzyć trudny do zniesienia ból.

Działania profilaktyczne

Najpopularniejszym sposobem na wczesne wykrycie zmian nowotworowych w szyjce macicy jest regularna cytologia. Każda pacjentka powinna wykonywać ją przynajmniej raz na trzy lata, a optymalnie raz w roku. Regularna cytologia jest kluczowa, jeżeli kobieta pali papierosy i nie planuje zrezygnować z nałogu. Badanie cytologiczne pozwala wykryć chorobę i skutecznie ją wyleczyć u 99% pacjentek. Niestety wiele kobiet ignoruje lub zapomina o tym badaniu, choć jest ono całkowicie darmowe.

Innym ze sposobów zminimalizowania ryzyka zachorowania jest szczepienie przeciw wirusowi HPV. Jest ono dostępne dla kobiet i mężczyzn w każdym wieku, ale dziewczynki i chłopcy pomiędzy 9 a 18 rokiem życia otrzymują szczepionkę całkowicie bezpłatnie.

Podsumowanie

Rak wywoływany przez wirus szyjki macicy (HPV) jest możliwy do całkowitego wyleczenia, jednak nie można zapominać o regularnych badaniach profilaktycznych. Kluczowe jest również zrezygnowanie z nałogu papierosowego, który znacząco zwiększa możliwość zachorowania.

Bibliografia: