Jak pokazują statystyki blisko 140 milionów kobiet na całym świecie, wybiera antykoncepcję hormonalną jako metodę zapobiegania ciąży. [1] Nie można się temu specjalnie dziwić, jest to jeden z najskuteczniejszych sposobów regulowania płodności. Przyjmowanie syntetycznych hormonów jest uważane nie tylko za wygodne, ale też bezpieczne. Czy jednak ta metoda antykoncepcji nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia? Okazuje się, że kobiety palące nie powinny jej stosować. Palenie a antykoncepcja to niestety poważne ryzyko zdrowotne, [2] [3] które świadomie podejmuje każda kobieta, która decyduje się na tę metodę zapobiegania ciąży.
Jak działa antykoncepcja hormonalna?
Antykoncepcja hormonalna to jedna z najpopularniejszych metod regulacji płodności. Naśladuje ona działanie kobiecych hormonów płciowych, które są wytwarzane przez organizm kobiety.
Mechanizm jej działania
Antykoncepcja hormonalna w dużym skrócie polega na dostarczaniu do kobiecego organizmu syntetycznych hormonów, których głównym zadaniem jest naśladowanie działania żeńskich hormonów płciowych wytwarzanych przez jajniki. [4] Syntetyczny estrogen i progesteron hamują działanie hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i uwolnienie dojrzałej komórki jajowej. W ten sposób skutecznie blokują owulację i tym samym uniemożliwiają zapłodnienie.
Istnieją przeróżne rodzaje antykoncepcji hormonalnej i sposoby jej podawania, ale każda z nich działa podobnie:
- Blokuje proces owulacji,
- zagęszcza śluz szyjkowy,
- zmienia strukturę endometrium. [5]
Mechanizm antykoncepcji hormonalnej polega zatem na hamowaniu owulacji i stworzeniu jak najmniej przyjaznych warunków do zapłodnienia. Niestety to niejedyne działanie syntetycznych hormonów. Nie są one bowiem zupełnie obojętne dla zdrowia kobiety, która je przyjmuje. W wyniku ich stosowania mogą pojawić się skutki uboczne, między innymi zwiększone ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej, czy też nadciśnienia. [6] Zagrożenie zakrzepicą dodatkowo wzrasta, jeśli po tabletki antykoncepcyjne sięga kobieta paląca. Okazuje się bowiem, że palenie, estrogen a krzepliwość to czynniki ściśle ze sobą powiązane. [7]
Rodzaje antykoncepcji hormonalnej
Kobiety decydujące się na antykoncepcję hormonalną mają do wyboru przeróżne środki i formy ich aplikacji. Wśród nich największą popularnością cieszą się tabletki zarówno te dwuskładnikowe z estrogenem i progesteronem, jak i jednoskładnikowe-mini pill. Pierwsze z nich zawierają zmienne dawki hormonów, które doskonale naśladują naturalną zmienność hormonalną w poszczególnych fazach cyklu. Zwykle przyjmuje się je przez 21 dni, a przez kolejne 7 dni robi się przerwę. W tym czasie następuje krwawienie i rozpoczyna się nowy cykl. Choć dwuskładnikowe tabletki wykazują niezwykle wysoką skuteczność działania sięgającą 99% [8], to niestety nie wszystkie kobiety mogą je zażywać. Istnieją bowiem przeciwwskazania do ich stosowania, między innymi:
- Zakrzepowe zapalenie żył,
- choroby naczyń wieńcowych,
- migreny, szczególnie te z aurą,
- schorzenia wątroby,
- nadciśnienie tętnicze,
- palenie tytoniu,
- cukrzyca,
- zbyt wysoki cholesterol lub zwiększone stężenie trójglicerydów w surowicy.
Jeśli u kobiety, która planuje antykoncepcję hormonalną, występują jakiekolwiek przeciwwskazania do ich stosowania, należy rozważyć inną metodę zapobiegania ciąży. Znacznie lepszym rozwiązaniem będzie minipigułka. Jednoskładnikowa tabletka nie zawiera estrogenu, a jedynie progestagen. Przy ich przyjmowaniu ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych jest mniejsze. Spada również zagrożenie wystąpienia zakrzepicy przy antykoncepcji i innych poważnych problemów zdrowotnych. Warto pamiętać, że stosowanie tabletek antykoncepcyjnych zawsze należy skonsultować z lekarzem. Pomoże on dobrać odpowiedni ich rodzaj, który będzie idealnie dopasowany do potrzeb konkretnej kobiety i jej stanu zdrowia.
Jak palenie papierosów szkodzi zdrowiu?
Pewnie nie każdy palacz o tym wie, że dym tytoniowy już w 1993 roku zaliczony został do czynników kancerogennych u ludzi przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska. W 2000 roku potwierdził to amerykański Departament Zdrowia i Usług Społecznych. Dwa lata później zrobiła to również Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO IARC). Rząd fiński, niemiecki, a w 2009 roku Rada UE także potwierdziły, że dym papierosowy jest czynnikiem rakotwórczym. [9] Zawiera on bowiem około 4000 rozmaitych związków chemicznych, z czego aż 40 z nich są znane ze swojego toksycznego i rakotwórczego działania.
Palenie tytoniu, obecna w dymie papierosowym nikotyna oraz inne substancje toksyczne rujnują zdrowie palacza, a często także skracają jego życie. Nie tylko zaburzają prawidłowe działanie układu oddechowego i krążenia. Uszkadzają naczynia krwionośne, powodują nadciśnienie i sprzyjają chorobom zatorowo-zakrzepowym, co jest szczególnym problemem w przypadku kobiet. Palenie i antykoncepcja to dla pań po 35 roku bardzo niebezpieczne połączenie.
Dlaczego palenie i antykoncepcja to niebezpieczne połączenie?
Palenie tytoniu jest wyjątkowo niekorzystne dla zdrowia. Przyczynia się do chorób nowotworowych, powoduje schorzenia układu oddechowego, krwionośnego, czy też pokarmowego. Nikotyna zawarta w dymie papierosowym zwiększa skłonność płytek krwi do agregacji. Sprzyja powstawaniu zakrzepów i tym samym znacznie podnosi ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego. Podwyższa także poziom fibrynogenu, który odpowiada za krzepliwość krwi. To zdecydowanie przyczynia się zakrzepicy żylnej. [10] Podobne działanie wykazuje estrogen obecny w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych. Tabletki antykoncepcyjne a palenie papierosów to zatem ryzykowny związek.
Wzrost ryzyka zakrzepicy
Palenie przy antykoncepcji nie jest wskazane. Już sama nikotyna sprzyja podwyższeniu stężenia fibrynogenu i zwiększa reaktywność płytek krwi i ich skłonność do zlepiania się ze sobą. To może doprowadzić do powstawania zakrzepów i zwiększyć ryzyko zakrzepicy żylnej. Skrzepy krwi blokując naczynia krwionośne, znacznie utrudniają przepływ krwi. [11] Palenie a zakrzepica są zatem ze sobą ściśle powiązane.
Czynnikiem, który powoduje podobne objawy, jest wzrost poziomu estrogenu. Zjawisko to pojawia się w przypadku stosowania antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza tabletek dwuskładnikowych i innych środków zawierających zarówno estrogen, jak i progesteron. Stosowanie estrogenów zwiększa ryzyko zakrzepicy. [12] Estrogen a zakrzepy mają zatem ze sobą związek. Co więcej, bez względu na drogę ich podawania. Nie tylko tabletki antykoncepcyjne mogą przyczyniać się do powstawania zakrzepicy, ale także inne środki zawierające estrogen, takie jak plastry przezskórne, czy pierścienie dopochwowe. Wszystkie te środki w połączeniu z nikotyną wykazują działanie prozakrzepowe. [13]
Zagrożenie zawałem i udarem
Palenie papierosów przy antykoncepcji hormonalnej nie tylko sprzyja zakrzepicy, ale jest także istotnym czynnikiem, który może się przyczynić do zawału serca, czy też udaru. Zagrożenie sercowo-naczyniowe zwiększa się wraz z wiekiem kobiety i po 35 roku życia znacząco rośnie. Nie bez znaczenia jest też ilość wypalanych dziennie papierosów. Także inne czynniki ryzyka, takie jak migreny, czy też nadciśnienie tętnicze w połączeniu z paleniem papierosów i antykoncepcją hormonalną zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tych schorzeń. [14]
Jak palenie wpływa na skuteczność antykoncepcji?
Antykoncepcja hormonalna jest wysoce efektywna w działaniu i palenie w żaden sposób nie wpływa na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Okazuje się jednak, że palenie papierosów może się przyczyniać do zaburzeń gospodarki hormonalnej. Co więcej, szwedzcy naukowcy dowodzą, że nikotyna blokuje produkcję estrogenu w mózgu kobiety. Prof. Erika Comasco stwierdziła – „To odkrycie prowadzi nas do przekonania, że wpływ nikotyny na produkcję estrogenu ma znaczący wpływ na mózg, ale być może także na inne funkcje, takie jak układ rozrodczy – jeszcze tego nie wiemy”. Jedno jest jednak pewne – połączenie papierosów z antykoncepcją hormonalną stanowi poważne ryzyko zdrowotne. Palące kobiety, które stosują antykoncepcję hormonalną są narażone na zakrzepicę żylną, ale także inne choroby sercowo-naczyniowe.
Bezpieczne alternatywy dla palących kobiet
Kobiety, które palą papierosy, nie muszą rezygnować z antykoncepcji hormonalnej. Istnieją bowiem rozmaite jej formy. Alternatywą dla palących będzie między innymi tabletka jednoskładnikowa-mini pill, podskórny implant etonogestrelu, czy też wkładka domaciczna z progesteronem. Efektywny w działaniu będzie też zastrzyk antykoncepcyjny. Te wszystkie preparaty nie zawierają prozakrzepowych estrogenów i tym samym są bezpieczne dla palaczek. [7]
Bezpieczna antykoncepcja dla palących to także niehormonalne metody zapobiegania ciąży. Wkładka wewnątrzmaciczna z miedzią, czy też metody barierowe, uniemożliwiające połączenie plemnika z komórką jajową, stanowią dobrą alternatywę dla antykoncepcji hormonalnej. [15]
Jak Recigar może pomóc w rzuceniu palenia?
Rzucanie palenia to proces, w trakcie którego warto korzystać ze wsparcia specjalistów. Pomoc, którą od nich uzyskamy, może mieć charakter zarówno psychologiczny, jak i farmakologiczny. W tym drugim przypadku lekarz może zalecić różnego rodzaju preparaty, które pomagają złagodzić objawy odstawienia nikotyny.
Jednym z dostępnych rozwiązań jest Recigar, preparat zawierający cytyzynę. Substancja ta działa na określone receptory nikotynowe w mózgu, co może pomóc ograniczyć uczucie tzw. głodu nikotynowego, często pojawiającego się podczas rzucania palenia. Cytyzyna blokuje dostęp nikotynie do tych receptorów i jednocześnie je pobudza, co sprzyja wydzielaniu dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za odczuwanie przyjemności. Dzięki temu preparaty zawierające cytyzynę mogą stanowić wsparcie w trudnym procesie rzucania palenia i zwiększać szanse na skuteczne rozstanie się z nałogiem.
Rzucenie palenia z Recigarem to najlepszy wybór!
Antykoncepcja powinna być bezpieczna dla zdrowia, odwracalna oraz skutecznie chronić przed nieplanowaną ciążą. Jedną z najczęściej stosowanych i efektywnych metod jest antykoncepcja hormonalna.
Jednak u kobiet palących papierosy, zwłaszcza po 35. roku życia, stosowanie antykoncepcji hormonalnej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań naczyniowych, dlatego lekarze często zalecają rozważenie innych metod lub zaprzestanie palenia przed rozpoczęciem takiej terapii.
Rzucenie palenia może zatem poszerzyć możliwości wyboru bezpiecznej antykoncepcji hormonalnej. W procesie rzucania palenia warto korzystać ze wsparcia specjalistów, którzy mogą pomóc dobrać odpowiednie metody terapeutyczne, zarówno psychologiczne, jak i farmakologiczne.
Źródła:
- [1] MgrFarm. Antykoncepcja hormonalna – działanie, skuteczność i wpływ na organizm. https://mgr.farm/opinie/antykoncepcja-hormonalna-dzialanie-skutecznosc-i-wplyw-na-organizm/4/
- [2] U.S. National Library of Medicine. Smoking and hormonal contraception: A review of risks. PubMed. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29211679/
- [3] E-Recepta.net. Tabletki antykoncepcyjne a palenie papierosów – jakie ryzyko dla zdrowia? https://e-recepta.net/blog/tabletki-antykoncepcyjne-a-palenie-papierosow-jakie-ryzyko-dla-zdrowia/
- [4] Medicept.pl. Jak działają tabletki antykoncepcyjne? https://medicept.pl/jak-dzialaja-tabletki-antykoncepcyjne/
- [5] Med-24.com.pl. Antykoncepcja hormonalna – wszystko, co powinnaś o niej wiedzieć. https://med-24.com.pl/wiecej-o-zdrowiu/antykoncepcja-hormonalna-wszystko-co-powinnas-o-niej-wiedziec
- [6] DiMedic.eu. Skutki uboczne tabletek antykoncepcyjnych i innych metod. https://dimedic.eu/pl/wiedza/skutki-uboczne-tabletek-antykoncepcyjnych-i-innych-metod
- [7] Receptomat.pl. Antykoncepcja dla palących. https://receptomat.pl/post/ah/antykoncepcja-dla-palacych
- [8] DiMedic.eu. Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe i dwuskładnikowe – działanie. https://dimedic.eu/pl/wiedza/tabletki-antykoncepcyjne-jednoskladnikowe-i-dwuskladnikowe-dzialanie
- [9] Ministerstwo Zdrowia. Szkodliwość palenia tytoniu. https://archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/uzaleznienia/tyton/szkodliwosc-palenia-tytoniu/
- [10] Uniwersytet Medyczny w Warszawie. Wpływ palenia na zdrowie. https://niespalajsie.wum.edu.pl/node/63
- [11] Państwowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinku. E-papierosy i ich wpływ na zdrowie. https://www.gov.pl/web/psse-szczecinek/e-papierosy-i-ich-wplyw-na-zdrowie
- [12] Usidame, B., & Smith, J. Impact of smoking cessation on health outcomes. PMC. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7341440/
- [13] ZdroweGeny.pl. Antykoncepcja hormonalna, zakrzepica, ryzyka, czynniki genetyczne, diagnostyka. https://zdrowegeny.pl/poradnik/antykoncepcja-hormonalna-zakrzepica-ryzyka-czynniki-genetyczne-diagnostyka
- [14] Termedia.pl. Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko udaru. https://www.termedia.pl/ginekologia/Doustne-srodki-antykoncepcyjne-a-ryzyko-udaru,29419.html
- [15] Medicover.pl. Antykoncepcja niehormonalna. https://www.medicover.pl/zdrowie/seks/antykoncepcja/niehormonalna/
- [16] Hajek, P., McRobbie, H., Myers Smith, K., et al. (2023). Cytisine for smoking cessation: A systematic review and meta-analysis. Addiction, 118(6), 1234–1245.
