Wpływ palenia na menopauzę jest przedmiotem licznych badań naukowych. Analizy dokonywane przez uczonych potwierdzają, że uzależnienie od nikotyny stanowi jeden z czynników determinujących wcześniejsze wejście w okres przekwitania. Dowiedz się, z czego wynika większe ryzyko menopauzy u palących kobiet.
Spis treści
W jakim wieku zdrowa kobieta przechodzi menopauzę?
Zgodnie z definicją uznawaną przez WHO, menopauza jest ostatnim krwawieniem miesiączkowym, po którym kolejne nie występuje przez okres jednego roku, a ten stan nie jest spowodowany żadną patologią organizmu. Przekwitanie to etap przejściowy w życiu kobiety znajdującej się pomiędzy okresem reprodukcyjnym a początkiem starzenia. W jakim wieku panie najczęściej przechodzą menopauzę? Trudno wskazać precyzyjny przedział, jednak ostatnia miesiączka powinna mieć miejsce pomiędzy 40. a 60. rokiem życia kobiety. Według przeprowadzonych badań średni wiek wystąpienia menopauzy u mieszkanek kręgu kultury zachodniej wynosi około 50 lat [1].
Zdrowe Polki coraz później osiągają wiek menopauzalny. Pod koniec lat 40. ubiegłego wieku panie przechodziły ostatnią miesiączkę, mając średnio 49,94 lat. W 2007 roku mediana wieku naturalnej menopauzy wynosiła już 51,2 lat [2].
Przedwczesna menopauza — problem dotykający palaczki
Menopauza przed 45. rokiem życia dotyczy około 5-10% kobiet i niesie za sobą ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych. Palenie jest jednym z czynników zwiększających prawdopodobieństwo przedwczesnego przekwitania. W grupie zagrożonej szybką utratą zdolności reprodukcyjnych znajdują się zarówno obecne, jak i byłe palaczki, które zerwały z nałogiem mniej, niż 10 lat temu. Zaobserwowano zwiększone ryzyko menopauzy w młodym wieku u pań uzależnionych od nikotyny. Kobiety palące papierosy mierzą się z niemal dwukrotnie większym prawdopodobieństwem szybkiego przekwitania w porównaniu do grupy osób pozbawionych nałogów. Najwyższe ryzyko wystąpienia tego zjawiska odnotowano u czynnych palaczek. Czas menopauzy jest także uwarunkowany wielkością przyjmowanych dawek nikotyny [3].
Zdaniem badaczy wpływ palenia na menopauzę jest bardzo wyraźny, ponieważ uzależnienie od nikotyny obniża wiek naturalnego przekwitania o około 1,5-2 lata. To jeden z wielu bodźców determinujących czas klimakterium. Duże znaczenie mają również inne czynniki środowiskowe i genetyczne oraz liczba dzieci, długość cykli miesięcznych, czy status socjalno-ekonomiczny kobiety [4].
Dlaczego kobiety uzależnione od nikotyny szybciej przekwitają?
Menopauza następuje w momencie, gdy pula pęcherzyków jajnikowych spada poniżej poziomu krytycznego. Istnieje wiele teorii wyjaśniających związek pomiędzy klimakterium i paleniem papierosów — jedna z nich głosi, że substancje znajdujące się w dymie papierosowym wpływają negatywnie na ilość lub jakość pęcherzyków. Przez nałogowe palenie następują zmiany poziomu hormonów płciowych, które dotykają kobiety w okresie rozrodczym oraz premenopauzalnym. Naukowcy z najlepszych ośrodków akademickich w USA podejrzewają, że narażenie na dym w okresie rozwoju wewnątrzmacicznego może wpływać na pulę posiadanych pęcherzyków oraz czas menopauzy. Prospektywne badanie z wykorzystaniem danych z projektu National Cooperative Diethylstilbestrol Adenosis Project wykazało umiarkowany związek pomiędzy prenatalną ekspozycją na dym a wcześniejszym wiekiem przekwitania [5].
Skutki przedwczesnej menopauzy
Menopauza jest naturalną reakcją organizmu, której doświadczają wszystkie kobiety, jednak wczesne przekwitanie może być niebezpieczne dla zdrowia. Panie, które utraciły zdolności rozrodcze zbyt szybko, są bardziej narażone na rozwój wielu chorób, w tym:
- osteoporozy,
- niektórych rodzajów nowotworów,
- udaru mózgu,
- chorób serca.
Badania wykazały nawet wzrost śmiertelności ogólnej związanej z szybszym przekwitaniem [6]. Wiele analiz naukowych sugeruje, że kobiety, które doświadczyły wczesnej menopauzy, są bardziej narażone na pogorszenie funkcji poznawczych i inne, niekorzystne skutki zdrowotne [7].
Nałogowe palaczki częściej zmagają się z osteoporozą, będącą procesem estrogenozależnym. Choroba układu szkieletowego postępuje u nich szybciej i jest bardziej nasilona niż u pacjentek niepalących. Uzależnienie nikotyny u kobiet zwiększa ryzyko patologicznych złamań kręgów o 13% oraz złamań biodra o 31% [8].
Wczesna menopauza u palaczek — czy da się jej zapobiec?
Nałogowe palaczki przechodzą klimakterium szybciej niż kobiety, które nie sięgają po papierosy. Wykazano, że zarówno czynne, jak i bierne palenie przyspiesza menopauzę, ale doświadczenia przeprowadzone przez innych naukowców zaprzeczają tej tezie. Jednoznacznie ustalono, że aktywne palenie papierosów jest powodem wczesnego przekwitania, jednak odstawienie nikotyny wydaje się chronić przed przyspieszonym klimakterium. Naukowcy są pewni: im szybciej kobieta zaprzestanie palenia, tym bardziej zminimalizuje ryzyko pojawienia się wczesnej menopauzy [9].
Bibliografia:
- Biela U., Czynniki determinujące wiek naturalnej menopauzy, Przegląd Lekarski 2002/59/3, 165-169.
- Kaczmarek M., Określenie wieku menopauzy naturalnej w populacji polskich kobiet, Przegląd Menopauzalny 2007; 2, 77-82.
- Whitcomb B. W., Cigarette Smoking and Risk of Early Natural Menopause, Am J Epidemiol, 2018 Apr; 187(4): 696–704.
- Biela U., Czynniki determinujące…
- Tawfik H., et al., Life Course Exposure to Smoke and Early Menopause and Menopausal Transition, Menopause, 2015 Oct., 22(10), 1076-1083.
- Ibidem.
- Whitcomb B. W., Cigarette Smoking…
- Paszkowski T., Wrona W., Hormonlna terapia zastępcza u kobiet uzależnionych od dymu tytoniowego, Przegląd Menopauzalny 4/2005, 68-72.
- Mikkelsen T.F., et al., Early menopause, association with tobacco smoking, coffee consumption and other lifestyle factors: a cross-sectional study, BMC Public Health, 7, 149 (2007).
