Menopauza to naturalny etap życia kobiety, który skutkuje zanikiem aktywności hormonalnej jajników. Tym samym, kobieta już w naturalny sposób nie zajdzie w ciążę, menopauza to zakończenie okresu rozrodczego kobiety. Ten moment następuje mniej więcej w 5 lub 6 dekadzie życia, jednak czynniki środowiskowe mogą przyśpieszyć jej wystąpienie. Ryzyko przedwczesnej menopauzy zwiększa się m.in. u kobiet palących papierosy. Czy jednak nałogowe palaczki mają szansę odroczyć w czasie klimakterium? Tak, o ile postawią na zdrowy styl życia, bez papierosów.
Czym jest menopauza i co na nią wpływa?
Menopauza, inaczej przekwitanie czy klimakterium, to moment w życiu kobiety, kiedy jej zdolność rozrodcza zanika — określa się ją również jako: trwałe ustanie cykli miesiączkowych. Jest momentem przejściowym dla kobiet, na tyle istotnym, że może wpłynąć na przekonania czy styl życia. To dobra chwila, by zadbać o siebie i np. rzucić palenie!
Objawy, które mogą wskazywać na jej wystąpienie to:
- uderzenia gorąca,
- nadmierna potliwość,
- spadek koncentracji,
- obniżony nastrój,
- drażliwość.
Typowy wiek przekwitania mieści się między 45 a 55 rokiem życia. W Polsce — zgodnie z danymi przedstawionymi przez lek. Natalię Rzewuską — moment ten następuje ok. 50-51 roku życia. Jeżeli występuje przed 40 rokiem życia, wówczas mówi się o przedwczesnej niewydolności jajników. Natomiast mianem przedwczesnej menopauzy określa się tą występującą między 40 a 45 rokiem życia.
Na to kiedy chwila ta nastąpi, wpływ ma wiele czynników, w tym:
- genetyka — to ona zdaniem lek. Natalii Rzewuskiej ma największy wpływ na ostateczny moment menopauzy;
- czas wystąpienia pierwszej miesiączki,
- ogólnie przyjęty styl życia — nałogi, w tym palenie papierosów, a także duża ilość stresów w życiu, nieregularny tryb życia mogą przyśpieszyć ten moment. Z drugiej strony regularna aktywność seksualna [2] zmniejsza możliwość wystąpienia wczesnej menopauzy o ok. 28%. Nadto, według niektórych badań przyjmowanie większej ilości kalorii niż wynosi dzienne zapotrzebowanie, wydłuża okres rozrodczy [3].
Co ciekawe, wiek przekwitania jest silnie skorelowany z wiekiem, kiedy matka danej kobiety miała menopauzę — wskazują na to badania kohortowe, na które powołuje się przywołana lekarka N. Rzewuska [1].
Jak palenie wpływa na menopauzę?
Istotnym czynnikiem warunkującym moment wystąpienia menopauzy jest sięganie po papierosy — wręcz palenie przyspiesza menopauzę. Co więcej, nałóg ma też wpływ na to, jak menopauza będzie przebiegać — dużym problemem tego okresu jest występowanie osteoporozy. Choroba ta prowadzi do częstych złamań, zniekształcenia sylwetki, zmniejszenia wzrostu — czynnikiem ją warunkującym okazuje się być również palenie papierosów.
Zatem klimakterium i palenie papierosów mają wiele punktów stycznych, które w rezultacie prowadzą do pogorszenia samopoczucia, a nawet rozwoju wielu chorób.
Dowody naukowe
Palenie przyspiesza wczesne przekwitanie o średnio 3 lata — wskazują na to A. Kruszyńska i J. Słowińska-Srzednicka [5]. Z kolei A.M. Sitarz i A.K. Wójtowicz zwiększają przedział czasowy związany z wcześniejszym klimakterium na 1 rok do 3 lat.
Większe ryzyko menopauzy u palących to także możliwość korygowania swoich codziennych działań — palenie papierosów to czynnik, na który można wpłynąć. Rezygnacja z nałogu to szansa na odroczenie w czasie momentu klimakterium.
Co ciekawe, palenie wpływa także na inne kwestie kobiecości, w tym pojawianie się cyklów bezowulacyjnych — cykl może być krótszy, a miesiączki bardziej bolesne. Wskazują na to Sitarz A.M., Wójtowicz A. K. w publikacji „Wpływ dymu tytoniowego na płodność kobiety”.
Mechanizmy działania
Dlaczego papierosy mają wpływ na okres przekwitania? Przede wszystkim zawierają szereg toksyn, które zatruwają organizm i przyspieszają procesy starzenia, a przy tym oddziałują na estrogeny. W okresie menopauzy drastycznie spada poziom tych hormonów.
Palenie wpływa więc na metabolizm estrogenów. Tomasz Paszkowski i Wojciech Wrona na łamach „Przeglądu Menopauzalnego” piszą wprost o tzw. wypaleniu estrogenów — pojęcie to odnosi się do zmniejszenia stężenia i biodostępności wskazanych hormonów u palaczek. Składniki dymu mają długotrwały i zależny od dawki wpływ na funkcje jajnika [4].
Skutki wczesnej menopauzy spowodowanej paleniem
Wczesna menopauza to nie tylko utrata zdolności rozrodczych, ale przede wszystkim szereg objawów, które można by odroczyć w czasie. Klimakterium wiąże się z:
- podwyższonym ryzykiem osteoporozy,
- chorobami serca,
- objawami, które pojawiają się na co dzień, w tym uderzenia gorąca, bezsenność.
Menopauza to także moment, gdy stan skóry ulega dynamicznym procesom starzenia — jeżeli do tego dodać wpływ papierosów na cerę, trzeba liczyć się z pojawieniem większej ilości zmarszczek i utratą elastyczności skóry z uwagi na to, że praca hormonów żeńskich przebiega już w inny sposób.
Czy rzucenie palenia może opóźnić menopauzę?
Tak, długofalowe efekty kobieta osiągnie, gdy zrezygnuje z palenia przed 40. rokiem życia. To czas, gdy organizm ma jeszcze możliwość ustabilizowania się w zakresie kwestii rozrodczych i związanych z menopauzą.
Kobieta, która rzuca palenie, zyskuje lepszą hormonalną równowagę, zdrowszą skórę oraz mniejsze ryzyko różnorodnych chorób, w tym osteoporozy, a nawet nowotworów wywołanych paleniem papierosów.
Podsumowanie
Palenie wpływa na szereg obszarów życia, w tym także jest jednym z czynników warunkujących, kiedy nastąpi menopauza — wpływ palenia na menopauzę jest więc niezaprzeczalny. Zaprzestanie palenia może więc być sposobem na to, by nieco odroczyć w czasie ten moment. Poza tym zrezygnowanie z nałogu niesie inne, pozytywne skutki, w tym piękniejszą cerę i mniejsze ryzyko osteoporozy, która często dotyczy kobiet w wieku okołomenopauzalnym.
Rzucenie palenia nie jest jednak zadaniem łatwym — nieocenione wsparcie w procesie wychodzenia z nałogu nikotynowego mogą stanowić tabletki Recigar. Zawierają one cytyzynę, która działa na receptory nikotynowe w mózgu, zmniejszając głód nikotynowy i łagodząc objawy odstawienia. Dzięki temu proces rzucania palenia staje się łatwiejszy i bardziej komfortowy. Cytyzyna jest substancją pochodzenia roślinnego, której skuteczność została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych.
Źródła:
- [1] lek. N. Rzewuska, Okres przekwitania u kobiet. Hormonalna terapia wieku menopauzalnego, Uniwersytet Medyczny w Warszawie.
- [2] https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.191020
- [3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18600186/
- [4] T. Paszkowski, W. Wrona, Hormonalna terapia zastępcza u kobiet uzależnionych od dymu tytoniowego, Przegląd Menopauzalny 2005; 4: 68–72.
- [5] Kruszynska A, Slowinska-Srzednicka J. Anti-Mullerian hormone (AMH) as a good predictor of time of menopause. Prz Menopauzalny 2017;16(2):47-50
