Część osób chcących ograniczyć negatywny wpływ palenia na zdrowie szuka argumentów przemawiających za tym, że nie warto palić. Inni, szukając alternatywy, zastanawiają się, czy e-papierosy są zdrowe lub jaka jest ich ewentualna szkodliwość. Odpowiedź na te pytania nie jest jednoznaczna i prosta, dlatego dobrze jest zapoznać się z tym tematem bliżej.
Spis treści
E-papieros – na czym to w ogóle polega?
Nazwa „papieros elektroniczny” może sugerować podobieństwo do zwyczajnego papierosa, natomiast jest zupełnie inaczej. Bliżej mu raczej do inhalatora nikotyny, który pozwala symulować czynność palenia.
Taki papieros jest wykonany z metalu lub plastiku. Są różne rodzaje e-papierosów, które kształtem przypominają cygaro, fajkę, długopis lub tradycyjne wyroby tytoniowe. Składają się m.in. z ustnika oraz pojemnika na płyn, do którego wlewane są tzw. liquidy. Ich składnikami są: gliceryna lub glikol propylenowy, nikotyna w płynie i różne środki smakowo-zapachowe. Oferta produktów dostępnych na rynku jest bardzo bogata, można korzystać z olejków do e-papierosa o przeróżnych smakach – owocowych, korzennych, gumy balonowej oraz wielu innych.
Papierosy elektroniczne nie mogą istnieć bez akumulatora, który zasila grzałkę podgrzewającą liquid do temperatury ok. 180 stopni (dla porównania temperatura spalania papierosa tradycyjnego jest kilkukrotnie wyższa). Układ elektroniczny odpowiada za kontrolę temperatury oraz dozowanie dawek pary i zamienianie jej w aerozol. Co ważne, mogą być to także papierosy bez nikotyny, o ile skorzystamy z liquidów pozbawionych tej substancji.
Wiele osób po raz pierwszy stykających się z e-papierosem zastanawia się również, co to jest wapowanie. Określenie to, pochodzące od angielskiego słowa „vaping”, oznacza nic innego jak korzystanie z e-papierosa. Wapowanie polega na inhalowaniu aerozolu z nikotyną i wydychanie go po przefiltrowaniu przez drogi oddechowe.
E-papierosy vs. papierosy – jakie są główne różnice?
Szczególną uwagę w kontekście zdrowotnym zwraca się na substancje smoliste w papierosach. W dymie tytoniowym jest kilka tysięcy substancji chemicznych, w tym kilkadziesiąt o potencjale kancerogennym. Podczas spalania liści tytoniu te toksyczne i rakotwórcze substancje przedostają się do organizmu wraz z dymem. Doskonale znany jest również wpływ na organizm nikotyny, która jest substancją psychoaktywną i wywołuje silne uzależnienie.
E-papieros miał być przede wszystkim alternatywą pozwalającą zminimalizować skutki uboczne związane z paleniem wyrobów tytoniowych i wspomagać walkę z powszechnym nałogiem. Te innowacyjne papierosy elektroniczne samodzielnie dozują ilość nikotyny i nie dochodzi w nich do spalania liści tytoniu (tak jak w tradycyjnych wyrobach tytoniowych), w związku z czym są to właściwie papierosy bez dymu (widoczny “dymek” to mgiełka z glikolu propylenowego). Uwalnianie nikotyny jest efektem podgrzewania liquidu, surowcem może być także tytoń (w zależności od typu e-papierosa).
E-papierosy nie wytwarzają również dymu bocznego, który jest tak bardzo szkodliwy dla tzw. biernych palaczy, ponadto nie zawierają substancji smolistych. Różnice występują także na poziomie doznań smakowo-zapachowych. W przypadku używania e-papierosa są one zdecydowanie bogatsze, choć dostępne obecnie wkłady do papierosów pozwalają także na modyfikację tych tradycyjnych.
Konsekwencje palenia papierosów i e-papierosów
E-papierosy stosowane jako zamienniki papierosów tradycyjnych mogą pomóc w stawianiu pierwszych kroków w walce z nałogiem – przede wszystkim ze względu na dalsze dostarczanie nikotyny (uzależnienie fizyczne), ale także możliwość dalszego wykonywania czynności palenia (nałóg behawioralny).
Jednocześnie może to być tak naprawdę czynnik podtrzymujący nałóg. Dodatkowo produktom elektronicznym zarzuca się brak całkowitego dopasowania ilości nikotyny do stopnia uzależnienia.
Czy e-papierosy są szkodliwe? W tym momencie nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie z bardzo ważnego powodu – nie są znane długofalowe skutki ich używania. Elektroniczny papieros podgrzewany, w związku z brakiem reakcji spalania, dokonuje mniejszych szkód niż papieros normalny. Należy jednak pamiętać, że choć e-dymek minimalizuje ekspozycję na niektóre niekorzystne substancje, nie powinien być postrzegany jako „zdrowy papieros”.
Brytyjskie ministerstwo zdrowia dokonało szacunków, że e-papierosy zawierające liquid są w 95% mniej szkodliwe niż konwencjonalne papierosy. W zestawieniu e-papieros vs. papieros, biorąc pod uwagę skład papierosa tradycyjnego, te pierwsze wypadają lepiej.
Ewentualny wpływ na toksyczność ma także rodzaj używanego liquidu. Zauważono zależność – im większa złożoność chemiczna aromatu, tym wyższa toksyczność. Szczególną uwagę zwrócono na wanilinę i aldehyd cynamonowy, dlatego lepiej ich unikać w płynach do e-papierosa. Ogólnie zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem byłoby całkowite zaprzestanie palenia.
Kaszel, zawroty głowy, złe samopoczucie to popularne objawy palenia papierosów, które w mniejszym lub większym natężeniu zdarzają się palaczom na różnych etapach nałogu. W przypadku e-papierosów osoby ich używające wskazują na korzyści wynikające z generalnie lepszego oddychania, rzadszego kaszlu i lżejszego podrażnienia gardła, a także na pozytywne zmiany w odbiorze smaku i zapachu. Jednocześnie informacje o tym, że przez palenie e-papierosów gromadzi się woda w płucach, są tylko i wyłącznie mitem, nieznajdującym potwierdzenia w opisach przypadków.
Niebezpieczeństwa związane z e-papierosem
Choć długofalowe skutki palenia e-papierosów wciąż nie są znane, dostępne są już dane dotyczące ciężkich uszkodzeń płuc powiązanych z używaniem e-papierosów, a także kilkunastu zgonów (były one powiązane ze stosowaniem liquidów zawierających THC).
Zagrożeniem może być również złudne poczucie kontroli nad ilością przyjmowanej nikotyny. Liquidy na etykiecie mają podane stężenie tej substancji, jednak w rzeczywistości często różni się ono od tego prawdziwego. Analizy wskazują, że w 30% produktów rzeczywiste stężenie nikotyny było inne niż to wskazane na opakowaniu.
Skutki palenia e-papierosów na ten moment pozostają niejasne i wymagają dodatkowych badań. Podobnie jak skutki palenia papierosów tradycyjnych, są zazwyczaj widoczne i odczuwalne po kilkunastu czy kilkudziesięciu latach, zatem w związku z krótką historią e-papierosów niemożliwe jest dokładne oszacowanie ryzyka zdrowotnego związanego z wapowaniem. Z tego powodu nie da się jasno odpowiedzieć na pytania o dokładny wpływ, jaki mają na organizm e-papierosy. Właśnie dlatego należy zachować ostrożność w ich użytkowaniu, co warto przypominać zwłaszcza chętnie eksperymentującej młodzieży.
Bibliografia:
A. Bednarek, W. Giermaziak, E-papierosy – mniejsze zło?, „Farmacja Polska” 75, 2019, nr 10, s. 549-560.
A. Stępniowska, M. Kowalczyk, E. Cholewińska, K. Ognik, E-papierosy – pomoc w rzuceniu palenia czy zagrożenie?, „Hygeia Public Health” 2017, 52 (2), s. 86-95.
