Palenie papierosów to jeden z najważniejszych czynników chorobotwórczych. Prowadzi do rozwoju wielu chorób – między innymi nowotworów i schorzeń układu krążenia. Co więcej, jest to jeden z tych czynników, które w przeciwieństwie do chociażby obciążeń genetycznych jesteśmy w stanie wyeliminować. Wymaga to jednak czasu i zaangażowania. Jak wyglądają poszczególne etapy rzucania palenia?
Spis treści
Jakie korzyści zdrowotne może przynieść rzucenie palenia?
Uzależnienie od nikotyny jest tak naprawdę chorobą przewlekłą, która najczęściej przebiega z okresami remisji i nawrotów. Wynika ono z oddziaływania nikotyny na ośrodkowy układ nerwowy, równocześnie ze zmianami behawioralnymi. Podobnie jak pozostałe uzależnienia wymaga ciągłego leczenia i kontroli. Nawet w okresie remisji ważna jest motywacja do wytrwania w postanowieniach i unikania zachowań, które mogą prowadzić do powrotu do nałogu.
Rzucanie palenia wymaga zarówno czasu, jak i dużego zaangażowania – jednak zerwanie z nałogiem jest niezwykle istotne dla naszego zdrowia. Szkodliwe substancje zawarte w dymie papierosowym przyczyniają się do rozwoju:
- nowotworów (między innymi płuc, gardła, krtani, przełyku, trzustki, żołądka, szyjki macicy),
- choroby niedokrwiennej serca,
- przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
- osteoporozy,
- miażdżycy.
Rzucenie palenia nie tylko zmniejsza ryzyko pojawienia się wyżej wymienionych chorób, ale także ma korzystny wpływ na wygląd skóry, płodność oraz wydolność fizyczną.
Reakcja organizmu na proces rzucania palenia
Przygotowanie do rzucenia palenia to ważny czas, w którym powinniśmy uświadomić sobie, że po odstawieniu papierosów pojawią się dokuczliwe objawy. Nie należy się jednak zniechęcać. Nieprzyjemne dolegliwości ustępują po pewnym czasie, za to korzyści związane z rzuceniem palenia mają długofalowe skutki i są warte wysiłku. Objawy odstawienia papierosów mają charakter zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Objawy fizyczne to między innymi nadmierna potliwość, utrzymujący się mimo rzucenia papierosów kaszel i chrypka, wzmożony apetyt, a także afty. Z kolei wśród objawów psychicznych można wymienić bezsenność, niepokój i lęk, drażliwość, osłabienie oraz trudności z koncentracją.
Etapy rzucania palenia papierosów
Rzucanie palenia wymaga czasu i przebiega etapami. Warto już wcześniej zapoznać się ze specyfiką każdego z nich. Na początku całego procesu pojawia się myśl, że za jakiś czas faktycznie rzucimy palenie. Po uświadomieniu sobie takiej możliwości zaczynamy analizować, czy w ogóle chcemy dokonać takiej zmiany. Rozważamy wszystkie plusy i minusy tej decyzji, a gdy dojdziemy do wniosku, że chcemy zerwać z nałogiem, następuje etap przygotowania.
Etap przygotowania
Na tym etapie zaczynamy zbierać wszystkie informacje, które mogą pomóc nam rzucić palenie. Czytamy o różnych metodach i technikach, a także sprawdzamy w praktyce, które z nich mogą okazać się skuteczne w naszym przypadku. Jest to również czas odpowiedzi na pytanie o to, kiedy rozpocząć proces rzucania palenia (możemy na przykład akurat wyjeżdżać na urlop lub mieć dużo zajęć – zastanawiamy się, czy takie momenty sprzyjają walce z papierosami). To także ważna faza zbierania informacji na temat naszego nałogu. Powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytania takie jak:
- w jakich momentach najczęściej sięgamy po papierosa i co wyzwala w nas chęć zapalenia;
- czym możemy zastąpić chęć zapalenia;
- co może okazać się silniejsze od nałogu, dać nam siłę w momentach zwątpienia.
W tej fazie mogą pojawić się dwa zasadnicze problemy, które utrudniają nam zerwanie z nałogiem. Po pierwsze: zbyt długie zwlekanie z przejściem od etapu przygotowania do fazy działania. Zazwyczaj czekamy na ten idealny moment – na przykład powrót z urlopu czy mniej stresujący okres w pracy. Drugi problem to czekanie na to, aż będziemy mieć całkowitą pewność, że chcemy zerwać z nałogiem.
Etap działania
Po etapie przygotowania następuje kolejny ważny etap, jakim jest działanie. Zgodnie z decyzją, jaką podjęliśmy, rozpoczynamy rzucanie palenia. Pamiętajmy, że nikotyna to trucizna, która silnie uzależnia, dlatego nie zawsze będziemy w stanie dotrzymać naszych postanowień. Warto przygotować się na to już wcześniej, aby znaleźć w sobie siłę, która pozwoli nam na trzymanie się decyzji o rzuceniu palenia (nawet jeśli sięgniemy po papierosa).
Etap utrzymania
Jest to faza podtrzymania zmiany, a także ugruntowania nowego zachowania. Na tym etapie wdrożyliśmy już zmianę, a teraz ją podtrzymujemy, aby stała się nawykiem. W tym celu musimy wielokrotnie powtarzać nowe zachowania, by wraz z upływem czasu zwracać na nie mniejszą uwagę. Zaprzestanie palenia i etap podtrzymywania tej ważnej zmiany nie oznaczają jednak, że udało nam się całkowicie zerwać z nałogiem. Cały czas powinniśmy pracować nad tym, aby osłabić złe nawyki, które często kształtowaliśmy przez lata.
W wytrwaniu w naszych postanowieniach mogą pomóc nam korzystne dla zdrowia fizycznego oraz psychicznego techniki relaksacyjne, a także ulubione ćwiczenia fizyczne. W chwilach kryzysu warto szukać wsparcia również wśród najbliższych osób, które będą utwierdzać nas w przekonaniu, że podjęliśmy dobrą decyzję.
Bibliografia
- Andruszkiewicz, M. Basińska, A. Kubica, Czynniki wpływające na poziom motywacji do zaprzestania palenia tytoniu w grupie osób uzależnionych od nikotyny, „Folia Cardiologica Excerpta” 2010, tom 5, nr 2, 49–53.
- Buczkowski, M. Buczkowska, Postępowanie z pacjentem palącym tytoń w warunkach praktyki lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2009, tom 3, nr 2, 108–116.
- Rosengren, L. Wallentin, M. Simoons et al., Cardiovascular risk factors and clinical presentation in acute coronary syndromes, „Heart” 2005, 91, 1141-7
