Palenie papierosów wiąże się z licznymi chorobami i stanowi poważne wyzwanie dla obecnych systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. Palenie ma wpływ zarówno na odporność wrodzoną, jak i nabytą, odgrywając podwójną rolę w regulacji odporności poprzez albo nasilenie patologicznych odpowiedzi immunologicznych, albo osłabienie odporności obronnej. Chcesz wiedzieć, jak palenie oddziałuje na Twoją odporność? Wyjaśniamy!
Spis treści
Składniki dymu tytoniowego
Oprócz nikotyny, osoby palące wdychają około 4 000 innych substancji chemicznych będących składnikami dymu tytoniowego. Wiele z tych substancji pochodzi ze spalania liści tytoniu. Niektóre z tych związków są chemicznie aktywne i wywołują głębokie i szkodliwe zmiany w organizmie, między innymi upośledzenie odporności.
Wpływ dymu tytoniowego na zdrowie
Choroby mózgu, układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, infekcje oraz nowotwory to jedynie wierzchołek góry lodowej konsekwencji palenia papierosów. Tymczasem niepokojąca zależność między tym nałogiem a układem immunologicznym staje się coraz bardziej oczywista. W wyniku palenia organizm wytwarza wiele różnego rodzaju mediatorów immunologicznych i zapalnych, tworząc skomplikowaną sieć reakcji. Cytokiny, które są zarówno prozapalne, jak i przeciwzapalne, odgrywają kluczową rolę w tym procesie i mogą przyczynić się do negatywnych skutków palenia dla zdrowia — a przede wszystkim układu odpornościowego. [1]
Jakie komórki odporności uszkadza dym tytoniowy?
Komórki odporności nabytej dotknięte przez palenie obejmują głównie limfocyty pomocnicze T (Th1/Th2/Th17), limfocyty T regulacyjne CD4+CD25+, limfocyty T CD8+, limfocyty B oraz limfocyty T/B pamięci, podczas gdy komórki odporności wrodzonej, na które ma wpływ palenie to głównie komórki dendrytyczne, makrofagi i komórki NK. [2]
Bierne palenie a odporność organizmu
Badania wykazały, że wdychanie dymu tytoniowego prowadzi do tłumienia aktywności komórek dendrytycznych obecnych w krwi, selektywnie wpływając na redukcję kluczowych cytokin typu Th1 i sprzyjając rozwinięciu odpowiedzi immunologicznej zależnej od limfocytów Th2. Kontakt z dymem ogranicza zdolność krążących komórek dendrytycznych do prezentowania limfocytom antygenów. [3] Czym jest prezentacja antygenu? Jest to proces, którego celem jest rozwinięcie odpowiedzi układu odpornościowego na dany antygen.
Czy palenie może zaostrzyć przebieg jakichś chorób?
Jak już wiemy, wdychanie dymu papierosowego osłabia reakcje odpornościowe organizmu i sprawia, że gorzej on sobie radzi z chorobą. Istnieją takie schorzenia, na które dym papierosowy ma szczególnie zły wpływ i powoduje ich zaostrzenie. Oto one:
- infekcje wirusowe i bakteryjne, zwłaszcza płuc (np. zapalenie płuc, grypa, gruźlica);
- choroba przyzębia lub dziąseł;
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (choroba atakująca błony pokrywające mózgowie i rdzeń kręgowy);
- RZS;
- infekcje pooperacyjne;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
Palenie w ciąży a odporność dziecka
Dym tytoniowy znacznie zwiększa ekspozycję na endotoksyny, a tak wysokie stężenia tych substancji może prowadzić do podwyższenia stężenia przeciwciał IgE oraz w rezultacie do wystąpienia chorób alergicznych, takich jak alergie (na przykład skórne) i astma. Wczesne narażenie na endotoksyny zarówno w okresie prenatalnym, jak i po urodzeniu, zwiększa ryzyko wystąpienia alergii zależnych od IgE w odpowiedzi na alergeny obecne w powietrzu i w żywności. To z kolei może prowadzić do rozwoju objawów atopii oraz nadwrażliwości. Kobiety w ciąży powinny unikać dymu tytoniowego i kategorycznie nie palić.
Jak wzmocnić odporność u palacza?
Przede wszystkim: należy rzucić palenie. Następnie trzeba podjąć kroki, które poprawią stan organizmu i zniwelują spadek odporności. Najważniejsze są sen, dieta i aktywność fizyczna. Zdrowa żywność, 8 godzin snu i codzienna przebieżka pobudzą układ odpornościowy do pracy. Im mniej czynników stresowych, tym lepsze zdrowie, dlatego warto też zadbać o spokój ducha, znalezienie hobby czy medytację lub rozmowy z kimś bliskim.
Skomplikowany mechanizm działania substancji toksycznych zawartych w dymie papierosowym prowadzi do tego, że w naszym organizmie pojawia się obniżona odporność i częstsze infekcje. Zarówno komórki układu immunologicznego, jak i procesy zapalne, niezbędne do skutecznego zwalczania patogenów, ulegają znaczącemu upośledzeniu. Ponadto palenie wykazuje zdolność do przyspieszenia starzenia się komórek, co dodatkowo osłabia zdolność organizmu do regeneracji i obrony. Jedynym wyjściem jest rzucenie palenia, gdyż przynosi ono więcej szkód niż przyjemności.
Źródła
[1] Goncalves RB, Coletta RD, Silverio KG, Benevides L, Casati MZ, da Silva JS, Nociti FH., Jr Impact of smoking on inflammation: overview of molecular mechanisms. Inflamm Res. 2011;60:409–424.[2] — Qiu, F., Liang, C. L., Liu, H., Zeng, Y. Q., Hou, S., Huang, S., Lai, X., & Dai, Z. (2016, November 25). Impacts of cigarette smoking on immune responsiveness: Up and down or upside down? Oncotarget, 8(1), 268–284.
[3] Arnson, Shoenfeld, & Amital. (2010). Wpływ dymu tytoniowego na odporność, zapalenie i procesy autoimmunologiczne. Journal of Autoimmunity, 34.
