Nie zawsze jesteśmy w stanie sami ocenić, czy to już uzależnienie od nikotyny, czy też wciąż mamy nad tym kontrolę. Aby ocenić stopień uzależnienia, wystarczy odpowiedzieć na kilka pytań. Jeden ze szwedzkich psychologów opracował prosty test nikotynowy, który pozwala stwierdzić stopień uzależnienia od nikotyny. Jak go wykonać?
Spis treści
Kim był Karl Fagerström?
Karl Olov Fagerström był szwedzkim psychologiem klinicznym, który specjalizował się w leczeniu uzależnienia od nikotyny. Badał jego różne aspekty, a pod koniec lat 70. XX wieku opracował specjalny test, który pozwala ocenić stopień problemu.
Istota nałogu papierosowego
Naukowiec ustalił, że nikotynizm objawia się jako uzależnienie na wielu płaszczyznach codziennego życia. Przede wszystkim jest uzależnieniem behawioralnym – pojawia się jako ciągła potrzeba sięgnięcia po papierosa.
Nikotynizm może występować jako:
- uzależnienie psychiczne (ciągła potrzeba stymulacji odpowiedniego ośrodka mózgu),
- uzależnienie fizyczne (ciągła potrzeba trzymania papierosa w dłoni),
- uzależnienie społeczne (sięganie po papierosa pod wpływem otoczenia, panującej mody etc.).
Im wcześniej zaczniemy palić, tym większe jest prawdopodobieństwo, że wpadniemy w nałóg, od którego bardzo trudno się uwolnić. Badania przeprowadzone w 2019 roku wykazały, że ponad jedna piąta Polaków regularnie sięga po papierosy.
Nałóg palenia może być destrukcyjny wobec organizmu, przyczyniając się do wielu chorób, które w konsekwencji mogą skończyć się długoletnim leczeniem, a nawet przedwczesną śmiercią. Regularne sięganie po wyroby tytoniowe zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca, choroby wieńcowej, a także przyczynia się do rozwoju raka płuc czy krtani.
Dym papierosowy negatywnie wpływa także na osoby, które same nie palą, ale przebywają blisko osoby uzależnionej od nikotyny. Jest to tak zwane bierne palenie i może być równie niebezpieczne w skutkach co samodzielne sięganie po papierosa.
Rzucanie palenia
Na szczęście uzależnienie od papierosów można pokonać. Wymaga to silnej woli i nierzadko także pomocy farmakologicznej lub terapii u psychologa. Zanim jednak zdecydujemy się na tę walkę, warto wykonać prosty test uzależnienia od nikotyny. Nie trzeba w tym celu wychodzić z domu, pobierać krwi do badań ani nawet konsultować się z lekarzem. Wystarczy odpowiedzieć na kilka pytań, które opracował doktor Fagerström.
Kwestionariusz Fagerströma
W jaki sposób sprawdzić stopień uzależnienia od nikotyny? Wystarczy wypełnić krótki formularz.
Kwestionariusz Fagerströma wygląda następująco:
Pyt. 1: Kiedy po przebudzeniu zapalasz pierwszego papierosa?
- A. Do 5 minut (3 pkt.)
- B. Po 6–30 minutach (2 pkt.)
- C. Po 31–60 minutach (1 pkt)
- D. Po godzinie (0 pkt.)
Pyt. 2: Czy powstrzymanie się od palenia w miejscach, gdzie palić nie wolno, jest dla ciebie problemem?
- A. Tak (1 pkt)
- B. Nie (0 pkt.)
Pyt. 3: Z którego papierosa najtrudniej jest ci zrezygnować?
- A. Z pierwszego, porannego (1 pkt)
- B. Z każdego innego (0 pkt.)
Pyt. 4: Ile papierosów wypalasz dziennie?
- A. Mniej niż 11 (0 pkt.)
- B. 11–20 (1 pkt)
- C. 21–30 (2 pkt.)
- D. Więcej niż 30 (3 pkt.)
Pyt. 5: Częściej palisz po przebudzeniu niż w ciągu dnia?
- A. Tak (1 pkt)
- B. Nie (0 pkt.)
Pyt. 6: Czy palisz papierosy nawet wtedy, kiedy jesteś tak chory, że musisz leżeć w łóżku?
- A. Tak (1 pkt)
- B. Nie (0 pkt.)
Maksymalnie można uzyskać 10 punktów. Po wypełnieniu testu wynik należy porównać z tabelą interpretacyjną:
- 0–3 pkt.: niewielkie uzależnienie od nikotyny
- 4–6 pkt.: średnie uzależnienie od nikotyny
- 7–10 pkt.: duże uzależnienie od nikotyny
Im mniej punktów, tym łatwiej będzie rzucić szkodliwy nałóg. Jeśli osiągnięty został maksymalny pułap, prawdopodobnie nie obejdzie się bez pomocy.
W jaki sposób walczyć z uzależnieniem od papierosów?
Istnieje wiele metod, które wspierają walkę z nikotynizmem. Warto zorientować się w metodach leczenia za pomocą preparatów znajdujących się na rynku. Można je znaleźć w formie plastrów lub gum do żucia, które najczęściej zawierają nikotynę. Innym rodzajem preparatów, które mogą stać się pomocne przy rzucaniu palenia, są produkty zawierające cytyzynę jako substancję czynną (na przykład lek Recigar w formie tabletek).
Jeśli problem jest poważny, a odstawienie palenia wiąże się z nieprzyjemnymi skutkami ubocznymi, takimi jak rozdrażnienie czy niekontrolowana agresja wobec innych, warto skontaktować się z psychologiem lub terapeutą, który pomoże zwalczyć potrzebę palenia i wesprze walkę z nałogiem od strony emocjonalnej.
Bibliografia:
- M. Szpringer, A. Matkowska, M. Olędzka, Uzależnienie od nikotyny i ocena skuteczności rzucania palenia u dorosłych, „Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine” 19, 2016, nr 1, s. 43-50.
- K. Jankowska, N. Suszczewicz, Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem, „Wiedza Medyczna” 2020, numer specjalny, s. 46-65.
