Palacze żyją około 10–15 lat krócej niż osoby niepalące. Ze względu na szkodliwość palenia tytoniu, większość osób uzależnionych od nikotyny usiłuje porzucić nałóg. Miesięcznie mierzy się z tym około 400 000 Polaków. Ze względu na to, że jeden ze składników dymu papierosowego, jakim jest nikotyna, ma silne właściwości uzależniające, zerwanie z nałogiem jest bardzo trudne. Szacuje się, że około 96 proc. palaczy nie potrafi poradzić sobie z rzuceniem palenia od razu.
Spis treści
Dlaczego nie udaje się za pierwszym razem?
Palenie papierosów początkowo może przyjąć charakter przyzwyczajenia. Regularne sięganie po kolejne paczki doprowadza do uzależnienia fizycznego oraz psychicznego. W momencie, w którym osoba usiłująca zerwać z nałogiem przestaje palić tytoń, pojawia się zwykle tzw. głód nikotynowy. Objawia się on bardzo silną potrzebą zapalenia papierosa. Może mu towarzyszyć niepokój, rozdrażnienie, bezsenność oraz trudności w koncentracji.
Pierwsze symptomy abstynencji nikotynowej mogą się pojawić po kilku lub kilkunastu godzinach po ostatnim wypalonym papierosie. Z tego względu bardzo często nawet silna motywacja nie jest w stanie pozwolić na rzucenie nałogu.
Taka sytuacja występuje szczególnie często u palaczy, którzy palą od wielu lat. Pomimo występowania momentów, w których palacz decyduje się na zerwanie z uzależnieniem, po jakimś czasie znów do tego powraca. Często tego typu problem dotyczy osób, które nie paliły kilka, a nawet kilkadziesiąt lat, a w ostateczności wróciły do nałogu.
Nikotyna jest substancją psychoaktywną
Wiele osób twierdzi, że palenie tytoniu odpręża, uspokaja i pozwala się wyciszyć. Należy mieć na uwadze to, iż nikotyna wykazuje właściwości psychoaktywne. Działa ona zupełnie odwrotnie, niż się powszechnie uważa. Substancja, jaką jest nikotyna, silnie oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy poprzez specyficzne struktury, zwane receptorami nikotynowymi. Zapalenie papierosa powoduje aktywację receptorów nikotynowych. To z kolei pobudza organizm, podwyższa ciśnienie tętnicze krwi oraz przyspiesza akcję serca.
Nikotyna zwiększa również stężenie dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Z tego względu zapalenie papierosa krótkotrwale poprawia nastrój. Jednakże im dłużej palimy, tym wrażliwość receptorów nikotynowych na pobudzające działanie nikotyny maleje. Takie zjawisko określane jest mianem tolerancji. Aby osiągać ciągle ten sam efekt, zwiększamy ilość wypalanych papierosów, przez co coraz silniej zatruwamy organizm.
Należy wiedzieć, że nikotyna jest tylko jedną z 4 tysięcy różnych substancji znajdujących się w dymie papierosowym. Znajdują się w nim również m.in.: czad, fenol, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, amoniak czy cyjanowodór.
Kobiety w ciąży
Ciąża jest wyjątkowym stanem dla kobiety. Przyszła mama powinna więc dbać o siebie w szczególny sposób. Zdarza się jednak, że kobieta ciężarna jest silnie uzależniona od palenia tytoniu i nawet w tak ważnym momencie nie jest w stanie rzucić nałogu.
Jednakże powinna wówczas mieć świadomość tego, z jak poważnymi konsekwencjami może się zmierzyć w przyszłości ona i jej potomek. Kobieta, która pali w czasie ciąży, naraża swoje dziecko na różnego rodzaju dolegliwości związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu oddechowego. Noworodek może się bowiem urodzić niedotleniony i wymagać okresowego dostarczania tlenu.
Przyszła mama, która sięga po papierosy w trakcie ciąży, przyczynia się bezpośrednio do wykształcenia u dziecka wad płuc, oskrzeli czy infekcji bakteryjnych bądź wirusowych. Oprócz tego istnieje również ryzyko pojawienia się wad serca czy mózgu.
Kobieta w ciąży, która chce zerwać z nałogiem, powinna kierować się przede wszystkim dobrem dziecka. Jest to chyba najsilniejsza motywacja. Jednakże często okazuje się, że ona nie wystarcza. Wówczas warto zwrócić się do lekarza rodzinnego, który pomoże ustalić terapię wspomagającą rzucenie palenia.
Postanowienia i silna wola
Wiele osób rzuca palenie od razu ze względu na nacisk otoczenia, szczególnie rodziny i przyjaciół. Rozprawić się z nałogiem pozwala często obietnica złożona małżonkowi, rodzeństwu czy dziecku. Duży odsetek byłych palaczy deklaruje, że rzucili palenie papierosów ze względu na zakład ze znajomym. Chcieli udowodnić innym, że poradzą sobie z uzależnieniem i wytrwali w swoim postanowieniu. Tego typu działanie bardzo często pozwala zerwać z nałogiem raz na zawsze.
Jednakże, aby tak się stało, należy wykazać się choć odrobiną silnej woli. Niestety co piąta osoba uzależniona od nikotyny deklaruje, że jest w stanie wytrzymać bez zapalenia papierosa maksymalnie 24 godziny. Ponad 50 proc. palaczy codziennie obiecuje sobie, że od następnego dnia zerwie z nałogiem definitywnie, po czym nie spełnia swojej obietnicy.
Nikotynowa terapia zastępcza
Osoby palące, które chcą ostatecznie rozprawić się z uzależnieniem od nikotyny, często decydują się na farmakoterapię. Nikotynowa terapia zastępcza pozwala na zminimalizowanie objawów abstynencyjnych pojawiających się w momencie zaprzestania palenia papierosów.
W aptece można znaleźć wiele środków, które wspomogą walkę z nałogiem. Wśród nich wymienia się np. plastry, gumy, inhalatory czy tabletki do ssania. Okresowe stosowanie tego typu farmakoterapii pozwala stopniowo zmniejszyć pobudzenie receptorów nikotynowych oraz obniżyć objawy uzależnienia fizycznego i psychicznego.
W miarę upływu czasu ilość stosowanych środków ulega zmniejszeniu aż do całkowitego zaprzestania sięgania po nie. Zaletami tego typu farmaceutyków jest bezpieczeństwo ich działania oraz skuteczność.
